Çağlayan: Yatırım teşvikleri istihdama yardımcı olacak

Geçen yıl Aralık ayında düzenlenen 500 adet yatırım teşvik belgesinin sabit yatırım tutarının 8,3 milyar lira, öngördüğü istihdam sayısının ise 15 bin 169 kişi olduğunu belirtti.

Teşvik belgeli projelerin 6,2 milyar lira tutarındaki 477 adedinin yerli yatırımcılar, 2,1 milyar lira tutarındaki 23 adedinin ise uluslararası sermayeli yatırımcılar tarafından gerçekleştirileceğini aktaran Çağlayan, 2011 yılının tamamında ise 57,9 milyar lira sabit yatırım tutarı olan, 4 bin 619 adet proje için yatırım teşvik belgesi düzenlendiğini ifade etti.

Söz konusu teşvik belgelerinin 132 bin 125 kişilik istihdam sağlamasının öngörüldüğünü dile getiren Çağlayan, şunları kaydetti:

''2011 yılında yatırım teşvik belgesi alan söz konusu projelerin 47,6 milyar lira tutarındaki 4 bin 389 adedi yerli; 10,3 milyar lira tutarındaki 230 adedi ise uluslararası sermayeli şirketler tarafından gerçekleştirilecek. 2011 yılında verilen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen 57,9 milyar liralık toplam sabit yatırım tutarının 25,9 milyar lirası imalat, 15,3 milyar lirası enerji, 15,1 milyar lirası hizmetler, 1,5 milyar lirası ise madencilik sektöründedir.

İmalat sanayi alt sektörü olan, dokuma ve giyim sektöründe 2010 yılında 2,4 milyar liralık sabit yatırım ve 15 bin 456 kişilik istihdam artışı öngörülürken, 2011 yılında 5,4 milyar liralık sabit yatırım öngörülmektedir. Söz konusu sektörün istihdam öngörüsü ise 19 bin 852'dir. Bu sektörde geçen yıla göre sabit yatırım tutarında 3 milyar liralık bir artış söz konusudur. Bu sektörde geçen yıla göre hem sabit yatırım öngörüsünde hem de istihdam artışında önemli bir artış dikkat çekmektedir.''

''İthalat önlemi, istihdama ve sabit yatırım tutarına katkı sağladı''

Dokuma ve giyim sektöründe, öngörülen sabit yatırım tutarında ve beklenen istihdam katkısında Bakanlıkça alınan ithalat önleminin önemli ölçüde etkili olduğunu aktaran Çağlayan, teşvik uygulamasının başladığı dönemden itibaren aylık ortalama 210 milyon liralık sabit yatırım ve bin 320 kişilik istihdam artışı öngörüsüyle teşvik verilirken, geçen yılın Mart ve Nisan aylarında verilen teşviklerle bu sektörde ortalama sabit yatırımın 780 milyon lira düzeyine ve ortalama istihdam artışının 2 bin 900 kişi düzeyine kadar yükseldiğini bildirdi.

Bakan Çağlayan, alınan karardan sonra bu sektörde sonraki aylarda aylık ortalama sabit yatırım öngörüsünün 380 milyon lira düzeyine ve istihdam artışının bin 400 kişi düzeyine çıktığını belirterek, şöyle devam etti:

''2011 yılında dokuma ve giyim sektöründe 5,4 milyar liralık sabit yatırım öngörüsünün yüzde 69'u yeni yatırım, yüzde 22'si de tevsi yatırımlardan oluşmaktadır. Bu da açık bir şekilde alınan önlemin sabit yatırım ve istihdam artışına katkı sağladığını net bir şekilde göstermektedir. 2011 yılında verilen yatırım teşvik belgelerinde enerji sektöründeki artış dikkat çekicidir.

Enerji sektöründe 2010 yılında 9,6 milyar liralık sabit yatırım ve 3 bin 17 kişilik istihdam öngörülürken, 2011 yılında 15,3 milyar liralık sabit yatırım ve 4 bin 647 kişilik istihdam öngörülmektedir. Geçen yıla göre enerji sektörüne verilen yatırım teşvik belgelerinde 5,8 milyar liralık sabit yatırım artışı söz konusudur. Özellikle Türkiye gibi hızlı büyüyen bir ülkenin en önemli ihtiyaçlarından birisi de enerjidir. Bu sektöre yönelik teşviklerin ekonomimize yansımaları kapasite artışı ile sınırlı kalmamakta, istihdam artışı ve cari açığı azaltıcı etkisi olmaktadır.''

''Cam sektöründeki artış dikkat çekicidir''

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, 2011 yılında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde cam sektöründeki artışın da dikkat çekici olduğunu vurguladı.

Cam sektöründe 2010 yılında 33 belge ile 293 milyon liralık sabit yatırım ve 998 kişilik istihdam artışı öngörülürken, 2011 yılında 51 belge ile 1,1 milyar liralık sabit yatırım ve bin 400 kişilik istihdam öngörüsünün önemini belirtti.

Yatırım teşvik sistemi

Yatırım teşvik sisteminin öncelikli amaçlarından birinin bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmak olduğunu aktaran Çağlayan, bu çerçevede (gelişmişlik düzeyi en düşük olan iller) 4. Bölgede verilen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen sabit yatırım tutarı payının toplam yatırım teşvik belgeleri içinde 2009 yılında yüzde 10, 2010 yılında yüzde 9 iken 2011 yılında yüzde 15'e yükseldiğini bildirdi.

Bakan Çağlayan, 4. Bölge için düzenlenen teşvik belgelerinde 2009 yılında 3,5 milyar lira sabit yatırım tutarı öngörülürken, 2011 yılında verilen teşvik belgeleri ile bu rakamın 8,8 milyar liraya yükseldiğini, 2010 yılında verilen teşvik belge adedi yüzde 24 iken, 2011 yılında yüzde 19 seviyesine gerilediğini kaydetti.

Teşvik belge adedinin 4. Bölgede 205 adet azalarak 869 olmasına karşılık öngörülen sabit yatırım tutarında artış görülmesinin, büyük yatırımların bu bölgeye yöneldiğinin göstergesi olduğunu vurgulayan Çağlayan, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:

''Teşvik sisteminin temel amaçlarından birisi olan bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması bu anlamda giderek anlamlı bir hale gelmektedir. 12 aylık dönemde başlatılan yatırım projelerinde, imalat sektörü yüzde 45'lik payla ağırlıklı konumunu sürdürmüştür. İmalat sektörü içerisindeki yatırımların 5,4 milyar lirası tekstil, 4,8 milyar lirası kimya, 2,5 milyar lirası otomotiv sektöründedir.

2009 yılı Ağustos ayında yürürlüğe konan mevcut yatırım teşvik sisteminin son iki yıldaki uygulamaları çerçevesinde elde edilen veriler, 2011 yılında yatırımlar açısından önemli bir ilerleme sağlandığını göstermektedir. Mevcut sistemle ilk defa uygulanan büyük ölçekli yatırım projelerine yönelik teşvik sistemi, yatırımcıların istisnai büyüklükteki bu tür yatırımlara olan ilgisinin yoğun olarak 2010 yılında ortaya çıkmasına katkı sağlamış ve bu kapsamda 24,5 milyar lira tutarında 21 adet proje için yatırım teşvik belgesi düzenlenmiştir. Büyük ölçekli yatırım projelerine ilgi 2011 yılında da devam etmiş ve 6,5 milyar lira tutarında 8 adet proje için teşvik belgesi düzenlenmiştir.''

Dış ticaret dengesine yaklaşık 3,5 milyar dolar pozitif katkı

Büyük ölçekli projeler dışında, bölgesel ve genel teşvik sistemine göre başlatılan projelerde 2011 yılında önemli bir artış sağlandığını belirten Çağlayan, 2010 yılında bölgesel ve genel sistemden toplamda 42,3 milyar lira tutarındaki 4 bin 483 adet proje için teşvik belgesi düzenlenirken, 2011 yılında teşvik belgesi düzenlenen yatırım projesi yatırım tutarının yüzde 21'lik artışla 51,4 milyar liraya, proje sayısının ise yüzde 3'lük bir artışla 4 bin 611'e ulaştığını kaydetti.

Teşvik sisteminin uygulanmaya başladığı 2009 Ağustos ayından geçen yılın Aralık ayına kadar olan dönemde yabancı yatırımcılara 540 teşvik belgesi verilirken, öngörülen sabit yatırımın 25,1 milyar lira ve öngörülen istihdamın 39 bin 815 kişi olduğunu aktaran Çağlayan, sözlerini şöyle tamamladı:

''Yabancı yatırımlara verilen her bir teşvik belgesi başına 46,5 milyon lira tutarında sabit yatırım, 74 kişilik istihdam artışı olmaktadır. Yerli yatırımlara verilen teşviklerde ise, teşvik belgesi başına 12,2 milyon lira tutarında sabit yatırım, 31 kişilik istihdam artışı olmaktadır. Bu itibarla yabancılara verilen teşviklere göre, yabancı yatırımların daha fazla sabit yatırım ve daha fazla istihdam katkısı sağladıkları görülmektedir. Türkiye'de her yıl istihdam piyasasına 800 bin kişi girmektedir ve her yıl ilave 800 bin kişiye istidam yaratılması gerekmektedir. 2011'de bunun iki katına yakın bir istihdam artışı gerçekleştirilmiştir. Her yıl 800 bin kişiye istihdam yaratılması dikkate alındığında, gerçekleştirilecek yatırım projeleri ile Türkiye'nin 2012 yılında gerçekleştirmesi gereken istihdamın yaklaşık beşte biri teşvik verdiğimiz yatırımlardan kaynaklanacaktır.

Bakanlığım tarafından teşvik verilen ve sadece son üç ayda açılışını yaptığımız ya da temelini attığımız 4 yatırımla ithalatımızda 2,9 milyar dolar düşüş, ihracatımızda 550 milyon dolar artış öngörülmüş olup, bunun dış ticaret dengemize yaklaşık 3,5 milyar dolar pozitif katkı yapması söz konusudur. Çalışmalarında son aşamaya geldiğimiz yeni teşvik sistemimizin en önemli ayağını cari açıkla mücadele oluşturmaktadır. Yeni teşvik sistemimiz cari açıkla mücadelenin yanı sıra, bölgesel gelişmişlik farklarını azaltma, istihdam ve ihracat artışı sağlama özelliklerini de bünyesinde barındıracaktır. Yeni teşvik sistemimiz cari açığın panzehiri olacaktır.''