Endüstri Bölgeleri Kanunu'nda değişiklik teklifi TBMM'de

İlan edilen endüstri bölgesi alanından büyük olmamak kaydıyla bölgeye ilave edilecek alanlara Bakanlıkça karar verilecek ve yeni sınırlar Resmi Gazete'de yayımlanacak.

Endüstri bölgesi ilan edilen alanlardaki araziler, Kamulaştırma Kanunu hükümleri uyarınca Bakanlıkça kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilecek; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca endüstri bölgesi olarak kullanılmak üzere Bakanlığa tahsisi yapılacak. Endüstri bölgesinin yatırıma hazır hale getirilmesi için gerekli kamulaştırma bedeli ve etüt, harita, plan, proje dahil altyapı ile ilgili tüm giderler öncelikle yönetici şirket ve/veya yatırımcılar tarafından veya Bakanlık bütçesine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanacak. Kamulaştırma bedeli yönetici şirket tarafından karşılanmışsa düzenlemedeki teşvik tedbirine göre işlem yapılacak. Böylece endüstri bölgelerinde altyapı ve kamulaştırma harcamalarının öncelikle yönetici şirket ve/veya yatırımcılar tarafından karşılanması sağlanarak kamu bütçesine ek bir yük getirmeden sanayi alanlarının oluşturulması hedefleniyor.

Endüstri bölgelerinde yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Bakanlığa veya yönetici şirkete başvurusu üzerine, yönetmelikte düzenlenen esaslar çerçevesinde yönetici şirket ve Bakanlık tarafından belirlenen yatırımcılara Bakanlıkça ön yer tahsisi yapılacak. Yatırımcının ilgili yükümlülüklerini yerine getirmesini takiben Bakanlığın uygun görüşü üzerine yatırımcı lehine bağımsız ve sürekli nitelikte irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek.

Yatırımcı irtifak hakkı veya kullanma izni verilmesinden itibaren ilgili yönetmelikle belirlenen süre ve esaslar çerçevesinde en geç 5 yıl içerisinde yatırımını tamamlayacak. Verilen sürede yatırım gerçekleşmezse, gecikmenin gerekçeleri Bakanlıkça değerlendirilecek ve gerekirse bu süre bir yıl uzatılabilecek. Verilen ek süre içerisinde yatırımın gerçekleşmemesi halinde Bakanlığın talebi üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni sözleşmesi feshedilecek.

Atık suları ilgili deşarj standartlarında arıtarak belediye altyapısına veren endüstri bölgelerinden, belediyelerce atık su uzaklaştırma bedeli alınmayacak.

İrtifak haklarına ilişkin düzenlemeler

Teklifle, ÇED süreci ÇED mevzuatında detaylı şekilde yer aldığı ve bu sürece yönelik ek maddeye ihtiyaç olmadığı için Endüstri Bölgeleri Kanunu'nun "ÇED Süreci" başlıklı maddesi yürürlükten kaldırılıyor.

Endüstri bölgelerinde yer alan yatırımlara yatırım teşvik kararnamesi çerçevesinde hangi teşviklerin verileceği ve verilecek tüm teşviklerin hangi yatırımlara ne şekilde, ne ölçüde uygulanacağı hususlarında Cumhurbaşkanı yetkili olacak. Endüstri bölgelerinde yer alan yatırımlara ilişkin olarak Cumhurbaşkanınca ek teşvikler belirlenebilecek.

Bakanlıkça, kamulaştırılan taşınmaz malların kamulaştırma bedelleri Bakanlığın bütçesinden karşılanmışsa bu taşınmaz mallar üzerinde sözleşmesinde belirtilen süre kadar yönetici şirket ve/veya yatırımcılar lehine bedeli karşılığında, kamulaştırma bedeli yönetici şirket ve/veya yatırımcılar tarafından karşılanmışsa yönetici şirket ve/veya yatırımcılar lehine bedelsiz olarak bağımsız ve sürekli irtifak hakkı tesis edilebilecek. İrtifak haklarına ilişkin tüm işlemler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yapılacak.

Endüstri bölgelerinde; Hazine adına tescilli taşınmazlarla bedeli Bakanlığın bütçesinden karşılanmak suretiyle kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen taşınmazlardan, yatırımcılar lehine irtifak hakkı tesis edilenler, yatırımın tamamlanması şartı ve yatırımcının talep etmesi durumunda Bakanlığın uygun görüşü üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yatırımcıya üzerindeki muhdesatın bedeli alınmaksızın rayiç bedel üzerinden doğrudan satılabilecek. Bedeli yatırımcılar tarafından karşılanmak suretiyle kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen taşınmazlardan yatırımcılar lehine irtifak hakkı tesis edilenlerin mülkiyeti ise yatırımın tamamlanması şartı ve yatırımcının talep etmesi durumunda Bakanlığın uygun görüşü üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yatırımcıya bedelsiz devredilebilecek.

Altyapı harcamalarının yönetici şirket tarafından karşılandığı bölgelerde Hazine adına tescilli taşınmazlar ile bedeli Bakanlığın bütçesinden karşılanmak suretiyle kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen taşınmazlar, altyapının tamamlanması şartıyla Bakanlığın uygun görüşü üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yönetici şirkete üzerindeki muhdesatın bedeli alınmaksızın rayiç bedel üzerinden doğrudan satılabilecek. Kamulaştırma bedeli yönetici şirket tarafından karşılanmak suretiyle kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen taşınmazların mülkiyeti ise altyapının tamamlanması şartıyla Bakanlığın uygun görüşü üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yönetici şirkete bedelsiz olarak devredilebilecek. Yönetici şirket, mülkiyet devri yapılan alanları; bu düzenleme hükümleri gereğince yatırım yapacağını taahhüt eden yatırımcılara Bakanlığın uygun görüşü üzerine parseller halinde veya işletme binaları da yapmak suretiyle kiraya verebilecek veya tapuya geri alım şerhi konmak suretiyle satabilecek.

Özel endüstri bölgeleri için kurulu alanlarda 150 bin metrekare şartı 100 bin metrekareye, boş alanlarda 200 bin metrekare şartı 150 bin metrekareye düşürülerek, daha küçük alanlarda yüksek teknolojili, stratejik, katma değerli, ihracat potansiyeli yüksek yatırımların da özel endüstri bölgesi imkanlarından faydalanması amaçlanıyor.

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan ve TBMM Başkanlığına sunulan E​​​​​ndüstri Bölgeleri Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne göre, endüstri bölgeleri imar ve parselasyon planları ile değişiklikleri, yönetmelikle belirlenen esaslara uygun hazırlanacak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylanacak.

Onaylı imar ve parselasyon planları ve değişiklikleri Bakanlık internet sitesinde ve valilikçe belirlenecek ilan yerlerinde bir hafta süreyle ilan edilecek, itiraz olmazsa ilan süresinin sonunda yürürlüğe girecek. İmar planları hazırlanırken Sağlık Bakanlığı ile Bakanlık arasında yapılacak protokol çerçevesinde belirlenen sağlık koruma bandı bırakılacak.

Endüstri bölgesi sınırlarındaki kapanan kadastral ve imar yolları ile parklar, her türlü sorumluluğu endüstri bölgesinin yönetilmesinden sorumlu şirkete ait olmak üzere Hazine adına tescil olunacak. Endüstri bölgelerindeki altyapı ve üstyapıya ilişkin etüt, harita ve projeler, ruhsat ve izinler, işyeri açma ve çalışma ruhsatları Bakanlık onayı ve denetimine tabi olacak.

Endüstri bölgelerindeki altyapı ve üstyapı projelerinin kontrolü, arazi kontrolü ve bunlara ilişkin altyapı ve üstyapı inşaatlarının yapım kontrolü ve işletme aşamasındaki kontroller Bakanlık tarafından yapılacak veya yaptırılacak.

Ruhsatsız veya ruhsata aykırılığı tespit edilen yapılar için İmar Kanunu'nun ilgili maddeleri çerçevesinde yapılacak işlemler Bakanlıkça tesis edilecek. Yapılara ilişkin yıkım kararı alınması halinde yıkım işlemi Bakanlığın talimatı üzerine valilik tarafından yapılacak. Bu kapsamdaki idari para cezaları, Bakanlıkça verilecek.

Endüstri bölgeleri içinde yer alacak yatırımcılar, Bakanlık tarafından onaylanan ruhsat, onay ve izinlere ilişkin harçlardan muaf olacak.

İmar Kanunu'nun mekansal standartlar ve değer artış payına ilişkin hükümleri, endüstri bölgelerinde uygulanmayacak. Endüstri bölgesinin ihtiyacına göre eğitim, Ar-Ge, laboratuvar, enerji, lojistik, sağlık, güvenlik, kreş, park ve benzeri idari, ticari ve teknik hizmetlerin yer alacağı alanlar bırakılacak.

Yatırımcıların ihtiyaçları

Yatırımcıların ihtiyacı olan elektrik, su, kanalizasyon, doğal gaz, arıtma tesisi, yol, haberleşme, spor tesisleri ve benzeri altyapı ve genel hizmet tesislerini kurma ve işletme, kamu ve özel kuruluşlardan satın alarak dağıtım ve satışını yapma, endüstri bölgelerinin yönetilmesi ve işletilmesinden sorumlu tüzel kişinin yetki ve sorumluluğunda olacak.

Yatırımcılar elektrik, su, doğal gaz ve benzeri ihtiyaçlarını endüstri bölgesi tesislerinden karşılamak zorunda olacak. Endüstri bölgesinden sorumlu tüzel kişinin izni olmaksızın bu ihtiyaçlar başka yerden karşılanamayacak ve bu amaçla münferiden tesis kurulamayacak. Ancak elektrik dağıtım lisansına sahip endüstri bölgelerinde serbest tüketici sınırını aşan yatırımcılar, tedarikçilerini seçme hakkını, endüstri bölgesine dağıtım bedeli ödemek kaydıyla kullanabilecek.

Endüstri bölgelerinden sorumlu tüzel kişi, yatırımcıların elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın serbest tüketici sayılacak. Ayrı şirket kurma şartı aranmaksızın endüstri bölgelerinden sorumlu tüzel kişi veya yatırımcılar kendi ihtiyaçları için elektrik üretim tesisleri kurma ve işletme hakkına sahip olacak. Bu kapsamda endüstri bölgeleri sınırları içerisindeki elektrik üretim ve dağıtımına ilişkin faaliyetler, Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat kapsamında yürütülecek.

Endüstri bölgesi ilan edilen alanda yatırımcılara ait elektrik ve/veya doğal gaz aboneliğinin bulunması halinde, doğal gaz dağıtımı ilgili dağıtım lisansı sahip tüzel kişinin muvafakatiyle, elektrik dağıtımı ise TEDAŞ ve ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişinin muvafakati ve TEDAŞ'a ait olan dağıtım tesis bedelinin TEDAŞ'a ödenmesi kaydıyla yapılabilecek.

Endüstri bölgelerinde elektriğin dağıtım, üretim ve işletme, faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın görüşünü almak kaydıyla EPDK tarafından düzenlenecek. Endüstri bölgelerinde doğal gazın dağıtım ve işletme faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça düzenlenecek.

Kamulaştırma ve altyapı harcamaları

Teklifle, Kanun'un "ihtisas endüstri bölgeleri" ve "münferit yatırımlar" başlıklı maddeleri yürürlükten kaldırılıyor.

Özel endüstri bölgesi ilan şartlarından biri olan kurulu alanlarda 150 bin metrekare şartı 100 bin metrekareye, boş alanlarda 200 bin metrekare şartı 150 bin metrekareye düşürülerek, daha küçük alanlarda yüksek teknolojili, stratejik, katma değerli, ihracat potansiyeli yüksek yatırımların da özel endüstri bölgesi imkanlarından faydalanması amaçlanıyor.

Özel endüstri bölgesi ilan edilen alan içerisinde başvuru sahibinin talep etmesi, özel mülkiyete konu arazi maliklerinin sanayi yatırımı yapmayı taahhüt etmesi şartıyla söz konusu özel mülkiyete konu arazinin kamulaştırılmaması yönünde düzenleme yapılıyor. Böylece sanayi yatırımlarının kamulaştırmadan kaynaklı bürokratik süreçlerden etkilenmemesi, sanayicilerin kendi mülkiyetleri üzerinde özel endüstri bölgesi olanaklarından faydalanarak yatırım yapabilmesi hedefleniyor.

Özel endüstri bölgelerindeki kamulaştırma ve altyapı harcamaları başvuru sahibi tarafından karşılanacak.

Özel endüstri bölgelerinde yer alacak yatırımcıların belirlenmesi aşamasında Bakanlıktan uygun görüş alınacak.

Özel endüstri bölgesi ilan edilecek alanlarda, gerçekleştirme süresi 5 yılı geçmemek üzere her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere güncellenmek kaydıyla en az 750 milyon lira tutarında yeni yatırım taahhüdünde bulunulması şartı aranacak.

Başvuru sahibinin talep etmesi ve özel endüstri bölgesi içerisindeki özel mülkiyete konu arazi maliklerinin bu düzenleme hükümleri gereğince yatırım yapacağını taahhüt etmeleri koşuluyla kamulaştırma yapılmayacak.

Özel endüstri bölgesinin yatırıma hazır hale getirilmesi için gerekli kamulaştırma, etüt, harita, plan, proje dahil altyapı ile ilgili tüm giderleri, başvuru sahibi gerçek ve tüzel kişi karşılayacak.

Özel endüstri bölgelerinde yönetim, işletme ve her türlü hizmet masrafları da yatırımcılarca karşılanacak. Bu bölgelerdeki yatırımcılar, yönetimden sorumlu başvuru sahibine mevzuattan kaynaklanan yükümlülük ve sorumluluklarını yerine getirmekle mükellef olacak.

Yönetici şirket, kurum ve kuruluşlardan gelen taleplerde başvuru sahibi tarafından, Bakanlıkça resen yapılan çalışmalarda ise endüstri bölgesinin kurulacağı il sınırları içindeki varsa sanayi odaları, yoksa ticaret ve sanayi odası veya Bakanlıkça belirlenen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulacak. Yönetici şirket, Bakanlığın talebi üzerine faaliyetleriyle ilgili her türlü belge ve bilgiyi Bakanlığa sunacak. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen yönetici şirket görevlilerine 50 bin liradan 200 bin liraya kadar Bakanlıkça idari para cezası verilecek.

Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, münferit yatırım yeri olarak tahsis edilen alanlar ile ilan edilen ihtisas endüstri bölgeleri, "Endüstri bölgelerinin kuruluşu ve ilanı" başlıklı maddeye göre kurulan endüstri bölgesi olarak kabul edilecek.