Eylül ayında yıllık enflasyon yüzde 19,58 olarak kaydedildi.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı verilere göre Eylül ayında tüketici fiyat endeksinde bir önceki aya göre yüzde 1,25'lik artış görüldü.
Eylül'de yıllık çekirdek enflasyon ise yüzde 16,98 oldu. Gıda fiyatlarında yıllık artış ise yüzde 28,8 olarak kaydedildi.
Üretici fiyat endeksi Eylül ayında bir önceki yıla göre yüzde 43,96 arttı. Aylık bazda ise üretici fiyat endeksindeki artış yüzde 1,55 olarak gerçekleşti.
Yıllık en yüksek artış gıdada
TÜİK verilerine göre bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla, yüzde 28,79 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 23,27 ile ev eşyası ve yüzde 23,27 ile lokanta ve oteller oldu.
Yıllık en düşük artış yüzde 1,80 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla, yüzde 4,99 ile haberleşme, yüzde 7,32 ile giyim ve ayakkabı ve yüzde 12,45 ile eğlence ve kültür oldu.
Aylık bazda en yüksek artış eğitimde
Eylül ayında artışın yüksek olduğu gruplar sırasıyla, yüzde 5,15 ile eğitim, yüzde 3,33 ile ev eşyası ve yüzde 2,34 ile konut oldu.
Aylık düşüş gösteren tek ana grup yüzde 0,16 ile giyim ve ayakkabı oldu.
Ana harcama grupları itibarıyla 2021 yılı Eylül ayında en az artış gösteren ana gruplar yüzde 0,05 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 0,47 ile haberleşme ve yüzde 0,50 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu.
Sepette 318 maddenin fiyatı arttı
Eylül 2021'de, endekste kapsanan 415 maddeden, 51 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 46 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı.
318 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.
Eylül ayında fiyatı en çok artan ürün yüzde 33,72 ile kömür oldu. Kömürü yüzde 30,46 ile kıvırcık, yüzde 29,52 ile servis ücreti izledi.
Üretici fiyatlarında manşetlerde enerji var
Üretici fiyat endeksinin detayına bakıldığında ise küresel bazda enerji maliyetlerinde görülen artışın Türkiye'deki girdi enflasyonuna da yansıdığı görüldü.
Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 28,39, imalatta yüzde 43,68, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 50,10, su temininde yüzde 30,15 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 51,62, dayanıklı tüketim malında yüzde 29,25, dayanıksız tüketim malında yüzde 30,48, enerjide yüzde 62,38, sermaye malında yüzde 26,33 artış olarak gerçekleşti.
Eylül'de kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 102,01, ana metaller yüzde 91,73, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) yüzde 68,53 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
Yıllık en düşük artış; yüzde 9,81 ile giyim eşyası, yüzde 11,16 ile deri ve ilgili ürünler, yüzde 12,04 ile diğer mamul eşyalar olarak gerçekleşti.
Ekonomistler nasıl değerlendirdi?
Garanti BBVA Türkiye Başekonomisti Seda Güler Mert, Eylül enflasyonuna ilişkin yaptığı değerlendirmede kurdaki son yükselişin henüz yansımadığını, bu etkinin Ekim fiyatlamalarına girebileceğini söyledi. Güler Mert, "Bizim beklentimiz çekirdek enflasyonun hafif gerileyeceği yönündeydi. Çünkü burada bir baz etkisi vardı. Belli kalemlerdeki yukarı yönlü hareket burada çekirdek enflasyonun yıllık bazda tekrar yükseldiğini ortaya koydu. Özellikle hizmet sektörünün kötüleştiğini görüyoruz. Kurdaki son yükselişin fiyatlara yansımasını tam anlamıyla göremedik. Bu biraz daha Ekim fiyatlamalarına kalacak." ifadelerini kullandı.
Ekonomist Veyis Fertekligil de enflasyon verisini Bloomberg HT'ye değerlendirdi. Fertekligil, "Genel anlamda beklentiler dahilinde bir veri oldu. Ben biraz daha fazla bekliyordum. Gıdada fiyat artışı sınırlı kalmış gözüküyor. Merkez Bankası'nın baktığı çekirdek enflasyon biraz daha düşük. Ekim- Kasım aylarında belki biraz da baz etkisi dolayısıyla farklı bir seyir olabilir." yorumunu yaptı.
Piyasa yükselişin sürmesini bekliyordu
Bloomberg HT'nin anketinde beklenti Eylül ayında enflasyonun aylık yüzde 1,18, yıllık yüzde 19,50’e yükselmesi yönünde olmuştu.
Ankette aylıkta en düşük beklenti yüzde 0,71, en yüksek beklenti yüzde 2,20 oldu.
Ağustos'ta enflasyon politika faizini aşmıştı
Ağustos ayında yıllık enflasyon yüzde 19,25 olarak gerçekleşmiş ve yüzde 19 olan politika faizini aşmıştı
Enflasyon aylık bazda yüzde 1,12 artmış, çekirdek enflasyon da yüzde 17,22’den yüzde 16,76’ya çekilmişti. Gıda fiyatları yüzde 29 artış ile 28 ayın zirvesine çıkmıştı.
Öncü göstergelerdeki yükseliş sürmüştü
Enflasyon verileri açısından öncü göstergeler olarak kabul edilen Türk-İş'in Ankara gıda enflasyonu ve İstanbul Ticaret Odası'nın perakende ve toptan satış endekslerinde de yükseliş sürmüştü.
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) raporuna göre Ankara'da yıllık gıda enflasyonu yüzde 24,6 olarak kaydedilmişti.
Böylelikle bu veri setinde 28 ayın en yüksek gıda enflasyonu izlenmişti.
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), Ankara'da hesaplanan gıda enflasyonunun Eylül'de bir önceki aya göre yüzde 4,18 arttığını; dört kişilik bir ailenin açlık sınırının 3 bin 49 TL, yoksulluk sınırının ise 9 bin 932 TL'ye yükseldiğini açıklamıştı.
İstanbul'da perakende fiyatlar Eylül'de bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,77 artmıştı.
Böylelikle yıllık enflasyonda 3 yılın zirvesi kaydedilmişti. Aylık olarak ise fiyatların yüzde 2,22 arttığı görülmüştü.
Üretici fiyatları açısından bir gösterge olarak kabul edilen toptan eşya fiyatlarında ise Eylül ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 28,72'lik artış yaşanmıştı.
Toptan eşyalarda aylık fiyat artışı ise yüzde 2,9 olmuştu.
TCMB'nin enflasyon söylemi değişmişti
Önceki veriden bu yana enflasyona ilişkin en kritik başlıklardan biri de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) söylem değişikliği olmuştu.
TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, Ağustos toplantısını izleyen dönemde hem yatırımcılarla gerçekleştirdiği toplantılarda, hem de Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası ekonomi toplantısında para politikası açısından kritik mesajlar vermişti.
Eylül ayının ilk gününde yatırımcılarla gerçekleştirilen toplantıda Kavcıoğlu, uzun süredir tekrar ettiği enflasyon üzerinde politika faizi tahhahhütünü tekrar etmedi.
Kavcıoğlu ayrıca, manşet enflasyon göstergeleri yerine daha düşük seviyede olan çekirdek enflasyona odaklanmanın pandemiden çıkış döneminde daha uygun olduğunu da belirtti.
Kavcıoğlu 8 Eylül'de Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası ekonomi toplantısındaki konuşmasında "Enflasyonun kısa vadeli oynaklıklardan arındırılmış ana eğilimini ölçmeye yarayan çekirdek enflasyon göstergelerinin önemini artırmakta" demiş ve para politikası duruşunun enflasyondaki düşüşü sağlayacak sıkılıkta olduğunu ifade etmişti.
