Şimşek: Cari açıkta daralma bekliyoruz

Avrupa ülkelerinin küresel krizin etkilerini artırmak ve ekonomilerini canlandırmak için olağanüstü bir para ve mali politika tedbirlerini devreye koyduklarını anlatan Şimşek, söz konusu süreçte bazı ülkelerin vergi indirimi yaptığını, bazı ülkelerin harcamalarını artırdığını, faizlerin de neredeyse sıfırlandığını kaydetti. Krize giren özel sektörün ve bankaların devletler tarafından kurtarıldığını kaydeden Şimşek, ''Fakat şimdi devletleri kim kurtaracak, gelinen nokta o'' diye konuştu.

Avrupa'nın kuzeyinde İsveç, Danimarka, Finlandiya ve Almanya gibi ülkelerin nispeten rekabetçi, uluslararası rekabet gücü yüksek ve mali disiplini çok önemseyen ülkeler olduğunu ve bu ülkelerde sıkıntı bulunmadığını kaydeden Bakan Şimşek, sıkıntının mali disiplini önemsemeyen Yunanistan, İtalya, İspanya, Portekiz gibi güneydeki ülkelerde yaşandığını söyledi.

Şu anda Avrupa'daki ekonomik krizin, 1930'larda yaşanan krizin modern bir versiyonu denilebileceğini ifade eden Şimşek, ''Şu anda Avrupa'nın içinde bulunduğu durum, Türkiye'nin 2001'deki uçurumun eşiğine geldiği durumdan daha kötü. Ciddi bir sıkıntı var'' dedi. Avro bölgesinde 17 tane ülke bulunduğunu, bu ülkelerin tek bir para birimi ve tek merkez bankası bulunduğunu, fakat 17 ayrı hükümet, 17 ayrı meclis, yüzlerce siyasi parti ve her ülkenin kendine göre maliye politikası bulunduğunu, hal böyle olunca ülkelerin çok ciddi açık verdiğini söyledi.

ABD'de ise tek para birimi bulunduğunu, devletler kadar büyük eyaletler olmasına rağmen ayrı maliye politikaları bulunmadığını ve tek bir federal hükümet bulunduğuna dikkat çeken Şimşek, ''Avrupa'nın en büyük açmazlarından bir tanesi şu; euro para birimini destekleyecek bütçesel anlamda bir birlik yok. Sorun oradan kaynaklanıyor'' dedi.

-AB krizi kötü yönetti-

''AB bu krizi inanılmaz kötü yönetti, bunu ben söylemiyorum, bunu bütün gözlemciler söylüyor'' diyen Şimşek, 18 ay önce yangın küçükken ve kontrol altına alınabilecekken, şimdi yangının çok büyüdüğünü ve büyük ülkelere de sirayet ettiğini kaydetti.

Şimdi bunun kontrol altına alınması için daha büyük bir kaynak ve çok daha radikal yapısal düzenlemeler gerektiğini dile getiren Maliye Bakanı, 9 Aralık 2011 tarihinde yapılacak olan zirvenin etkisiyle piyasalarda bir iyimserliğin söz konusu olduğunu da söyledi.

Sorun ilk çıktığında devletlerin bankaları kurtardığını vurgulayan Şimşek, şimdi devletleri güçlü devletlerin, Avrupa Merkez Bankası ve IMF'nin kurtarmasının beklendiğini kaydetti. Şimşek, şöyle devam etti:

''Piyasaların beklentisi şu; bu zirveden Fransa ve Almanya'nın önderliğinde çok ciddi, yeni bir takım kurallar, bu kurallarla birlikte, kurallara uymayanlara müeyyideler, bunun soncunda Avrupa Merkez Bankası, Kurtarma Fonu ve ve bir de IMF'den yeni kaynaklar... Yani hem mevcut Kurtarma Fonu artırılırsın hem Avrupa Merkez Bankasının kaynakları kullanılsın hem de IMF'dan daha fazla kaynak kullandırılarak bu yangın kontrol altına alınsın. Beklenti bu, bu nedenle bir iyimser hava var. AB liderleri 18 aydır hep bir araya gelirler beklenti yaratılırlar, ondan sonra hayal kırıklığına uğratırlar. Son dakikada yapılması gerekeni yaptılar, fakat son dakika yapıldığı için çok geç, çok az yetersiz algısı oluştu. Fakat bu defa öyle sanıyorum ki artık kırılma noktasındayız, bunun da farkındalar. Hal böyle iken eğer 9 Aralıkta şapkadan bir şey çıkartmazlarda, euro bölgesi ciddi bir şekilde dağılma riskiyle karşı karşıya kalır. Euro bölgesinin dağılması da aslında ciddi anlamda AB'nin çöküşe gitmesi demektir.''

Bakan Şimşek, 9 Aralık veya sonrasında köklü bir çözüm üretilemezse Avrupa'nın güneyinde birçok ülkenin borçlarını sürdüremeyeceğini ve bunun soncunda bu ülkelere borç veren banka ve ülkelerin de batma riskinin ortaya çıkabileceğini vurguladı.

-AB'deki krizin Türkiye'ye etkileri-

Türkiye'nin ekonomik temellerinin çok sağlam ve siyaseten iyi bir noktada olduğuna dikkat çeken Şimşek, fakat AB'deki krizin derinleşmesi halinde Türkiye'nin de etkileneceğini söyledi.

AB ile Türkiye'nin ciddi bağları bulunduğunu, Türkiye'nin ihracatının yüzde 46,47'sinin AB'ye olduğunu kaydeden Maliye Bakanı, bundan 5-6 sene önce bu ihracat rakamının çok daha yüksek olduğunu ve ihracatın yüzde 57'sinin AB ülkelerine yapıldığını ifade etti. Türkiye'nin Arap, Afrika ve Ortadoğu ülkelerine ihracatının artmasıyla AB'ye ihracatının oransal olarak azaldığını belirten Şimşek, ''Yani AB çok kötü bir dönemden geçerken, biz zamanında eksen kayması yapmışız. Espri yapıyorum tabi. Bu kayma, AB'den gelen bu fırtınanın etkisini nispeten azaltıcı bir faktör. Ama ortadan kaldırmıyor, çünkü AB bizim ihracatın neredeyse yarısına yakınına tekabül ediyor'' diye konuştu.

Bakan Şimşek, Avrupa'da iç talepteki daralmanın Türkiye'nin imalat sanayinde üretim azalması anlamına geldiğini söyledi. İkinci önemli noktanın küresel doğrudan yatırımların yüzde 80'inin Avrupa'dan gelmesi, üçüncüsünün de ''kötümserliğin bulaşıcı'' olması olduğunu kaydeden Şimşek, Avrupa'da böyle bir fırtına yaşanırken, böyle bir deprem yaşanırken, böyle bir yangın varken bunun psikolojinin çok önemli olduğunu ifade etti.

Avrupa'da borcun milli gelire oranının yüzde 90'lara ulaştığını, Türkiye'de borcun milli gelire oranının yüzde 40'ların altında bulunduğunu, devletin net dış borcunun ise sıfır olduğuna dikkat çeken Şimşek, bu sene Ulaştırma Bakanlığına ekstradan altyapı yatırımları için para vermeselerdi bütçe açığının da sıfır olacağını kaydetti.

Türkiye'de bankacılık sektörünün güçlü, hane halkının borcunun milli gelire oranın yüzde 18'ler civarında bulunduğuna dikkat çeken Şimşek, Türkiye'nin bu konularda da Avrupa ülkelerinden oldukça iyi durumda olduğunu bildirdi.

-En büyük sorun cari açık-

Türkiye'nin en büyük sorunun cari açık olduğuna dikkat çeken Maliye Bakanı Şimşek, cari açığın şu anda milli gelirin yüzde 10'u kadar olduğunu, bunun da çok ciddi bir düzey olduğunu söyledi.

1993-1994 krizinde söz konusu oranın 3,5, 2000-2001 krizinde de 5-5,5'lar civarında olduğuna dikkat çeken Mehmet Şimşek, ''Şimdi herkes şaşırıyor, nasıl oluyor da Türkiye yüzde 10 cari açığa rağmen krize girmiyor diye. Çünkü her şey dönüyor dolaşıyor hükümete olan güvene geliyor. Çünkü cari açık verdiğiniz zaman dışarıdan o açığı finanse edecek para bulmanız lazım. Türkiye'ye olan güven yüksek olduğu için finansmanında bugüne kadar problem yaşanmadı'' diye konuştu. Bakan Şimşek, cari açığın en önemli sebebinin de petrol, doğalgaz ve demir-çelik ithalatı olduğunu dile getirdi.

-Güncelleme konusu-

Türkiye'de güçlü iç talebin de cari açığı artıran unsurlardan biri olduğunu anlatan Şimşek, bunu önlemek için yaklaşık 1-1,5 ay önce yüzde 100 ithal olan lüks otomobillerin vergisini artırdıklarını kaydetti. Şimşek, şöyle konuştu:

''Aslında biz 'güncelliyor' demedik. Ben orada çok açık bir şekilde dedim ki (arabaların vergilerini artırıyoruz, ithalatı kısmak için). Sadece sigara ve alkollü içecekler için ben güncelleme kelimesini kullandım, diğer üçü hakkında vergi artışını kullandım. Ama cımbızla aldılar onu, güncelleme diye kullandılar. Ama önemli değil, memleket için doğruları yapalım da...''

-Cari açık azalacak-

Önümüzdeki dönem 3 faktörden dolayı cari açığın azalmasını beklediklerini belirten Maliye Bakanı, bunun birincinin ''kur'' yani TL'nin dolar ve euro karşısında değer kaybetmesi, ikincisinin iç talebi yavaşlatma yönünde atılan adımlar ve üçüncünün de petrol ve doğalgaz fiyatlarında yüksek artışların beklenmemesi olduğunu söyledi. Bakan Şimşek, ''Bütün bunları bir araya getirdiğimiz zaman Türkiye'nin cari açığında bir daralma bekliyoruz'' dedi.