Kurban Bayramına sayılı günler kala her yıl olduğu gibi birçok vakıf ve dernek kurbanlık hayvan satış fiyatlarını açıkladı.
Bizim gördüğümüz kadarıyla herkes tarafından bilinen ve yoğunluklu olarak tercih edilen vakıf ve derneklerde kurbanlık fiyatları 900 TL ile 1500 TL arasında değişiyor.
Açıkçası bu durum bize biraz ilginç geliyor.
Zira işin hem uyulması gereken dini kriterler kısmı hem de Türkiye gerçeklerindeki maliyet hesabı göz önüne alındığında fiyatlar arasında bu kadar açılan makas, kafalarda soru işareti yaratıyor.
Bugün Tarım-Analiz programında Ankara Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Hasan Kılınç ile bu konuyu da konuştuk.
Normal şartlarda küçükbaş kurbanlık fiyatlarının 1,500 TL ile 3 bin TL arasında değiştiğini ifade eden Kılınç, 1,500 TL’nin altındaki hayvanların büyük çoğunluğunun kurbanlık vasfı taşımayan hayvanlar olabileceği uyarısında bulunuyor.
900 TL karşılığı kurban bağışı kabul eden vakıf ve derneklerin 16 kilogram karkas et taahhüdünde bulunduğunu hatırlatan Kılınç, “16 kilogram karkas et, yüzde 48 randımanla 33 kilogram canlı ağırlığa denk geliyor. Bu da 3-4 aylık bir kuzunun kurban edildiği anlamına gelir” diyor.
45-50 kilogram canlı ağırlığın altında kalan küçükbaşların kurbanlık olmaması gerektiğinin altını çizen Kılınç, küçükbaş kurbanlığın en az 6 aylık olması ve annesi kadar bir büyüklüğe erişmesi gibi şartların olduğunu hatırlatıyor.
Bu konuda yeterli denetim ve kontrollerin yapılması için Tarım ve Orman Bakanlığı yetkilerinin devreye girmesi gerektiğini belirten Kılınç, 900 TL ve civarında küçükbaş hayvanların kurbanlık vasfıyla satılmasının üreticiye de darbe niteliğinde olduğunu savunarak, “Bu durumu yetiştiricilerimize yapılan bir ekonomik darbe olarak görüyoruz. Kurban bayramında fiyat aralığının bu şekilde açılması gerçek üreticileri mağdur ediyor” diyor.
Kendisinin de küçükbaş hayvan yetiştiricisi olduğunu hatırlatan Kılınç, “Kurban piyasası oluşmadan hemen önce 4-4,5 aylık kuzularımızın toptan satışını hayvan başına 1,150-1,200 TL’den gerçekleştirdim. Mevcut şartlarda 900 TL’ye kurbanlık bir hayvan satışı nasıl yapılabilir?” sorusunu soruyor.
Kılınç, kurban bayramında karkas ağırlığı 25 kilogramın altındaki hayvanların alınmaması tavsiyesinde bulunuyor. Bu da aslında yüzde 48 randıman ile yaklaşık 52 kilogram canlı ağırlığa denk geliyor.
Sadece küçükbaşta değil büyükbaş tarafında da spekülasyon olduğunu belirten Kılınç, büyükbaşta 20 kilogram kemiksiz etin yüzde 25 kemik payıyla birlikte 25 kilogram karkas ete denk geldiğini ve bunun da 7 hisse üzerinden hesaplandığında kurbanlık vasfında canlı büyükbaş hayvan fiyatının 7 bin TL olmasının mümkün olmadığını savunuyor.
Bu arada bir not düşelim...
Anadolu'nun farklı bölgelerindeki üreticilerle ve pazarda satış yapanlarla konuştuğumuzda kurbanlık hayvan pazarlarındaki küçükbaş fiyatlarının ortalama 1,250-1,300 TL'den başladığını hatırlatmakta fayda var.
Konuyu merak edince bir de ulusal zincir marketlerin kurbanlık fiyatlarına da göz attık.
Onların fiyatları da 900 TL’ye kurban olamayacağı tezini doğrular nitelikte.
Zira 3 farklı zincir markette de küçükbaş kurban fiyatları 1,295 TL ile 1,590 TL arasında değişiyor.
Kaldı ki söz konusu zincir marketlerin bazılarında da taahhüt edilen et miktarı “en az 12 kilogram – en az 18 kilogram” olarak ifade ediliyor.
KÜÇÜKBAŞIN 6 AYLIK YEM MALİYETİ 684 TL
“900 TL’ye kurbanlık olur mu?” sorusunu akıllara getiren bir diğer bilgiyi de Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) paylaşmış.
TZOB’a göre, ortalama 6 ay besiye alınma hesabıyla, küçükbaş hayvanlarda hayvan başına yem masrafı 684 liraya denk geliyor.
Sadece yem maliyetinin 684 TL olduğu 6 aylık bir küçükbaşta diğer giderler ve üretici karını da eklediğinizde 900 TL’ye kurbanlık olarak satılabilmesi Türkiye şartlarında ne kadar mümkün?
Dolayısıyla 900 TL’den başlayan kurbanlık fiyatlarını sorgularken, satın alınan hizmet “kurban bağışı” mı yoksa “kilogram hesabı et satış işlemi” mi diye de sorgulamak lazım.
İrfan Donat
Bloomberg HT Tarım Editörü
idonat@bloomberght.com
