Koronavirüsten küresel ekonomiye çifte yumruk: İkiz arz ve talep şoku
-
Koronavirüsün tüm dünyada tedarik zincirine darbe vurmasının ardından nadir görülen arz-talep şoku küresel ekonomiyi etkisi altına aldı
Küresel ekonomiyi aylardır etkisi altına alan koronavirüs, yatırımcıları hisse senedi vade tahvilleri daha düşük şirket karlarına göre yeniden fiyatlamaya zorluyor.
Çin şirketlerinin kapalı kalması ve çalışanların evde olması nedeniyle salgın, bir yandan mal ve hizmet üretim kapasitesine darbe vuruyor. Böylece mal üretimi dururken şirketler de kendi faaliyetlerini sürdürmek için ihtiyaç duydukları maddelerden yoksun kalıyorlar.
Bu arz şoku ilk başlarda virüs kontrol altına alınınca düzeltilebilecek kısa vadeli bir bozulma olarak görülmüştü. Öyle ki küresel büyümenin ilk çeyrekte düşeceği ve takip eden haftalarda sıçrama yapacağı V şeklinde bir yol izleyeceği düşünülüyordu.
Bu yöndeki 2020 beklentileri, talebin de düşüşe geçmesiyle artık anlamını kaybetti. Virüsün Çin ile sınırlı kalmamasıyla birlikte endişeli tüketiciler alışveriş yapmak, seyahat etmek ve dışarıda yemek konusunda isteksiz. Sonuç olarak şirketler büyük bir ihtimalle sadece çalışanlaerını eve göndermekle kalmayacak, iş gücünü de azaltacak. Ayrıca yatırım yapmayacak. Bu durum tüketici harcamalarına inen darbeyi daha da büyütecek.
Bu iki şokun nasıl yansıyacağı ekonomistler arasında tartışma başlattı. Harvard'dan Kenneth Rogoff bu hafta 1970'lerdekine benzer bir arz kınsıtısının tetiklediği enflasyon şokunun ihtimal dışı bırakılamayacağını yazdı. Merkez bankaları ve hükümetler için önemli olan sonuç ise büyük bir ihtimalle ekonomiye destek baskısının artacak olması.
Peterson Institiute for International Economics'ten eski Fed yetkilisi David Wilcox, “Klasik bir resesyon arza kıyasla daha çok talep kısıntısını içerir. Bu daha sıradan olan durumda, politika yapıcılar kayıp talebi nasıl dolduracağını bilir. Ancak bu durumda durum daha karmaşık. Çünkü hem arz hem de talebe olumsuz etkiler söz konusu.” dedi.
Arz ve talebin aynı anda zarar görmesi küresel ekonominin neden 2009 resesyonundan bu yana en zayıf büyümesine doğru sürüklendiğini açıklıyor. Politika yapıcıların enflasyon hedefleri giderek hepten ulaşılmaz bir hale geliyor. Hyatt Hotels Corp. ve United Airlines Holdings Inc. kar görünümlerini düşürdü. Samsung Electronics Co.'dan Toyota Motor Corp.'a kadar üreticiler de tekrar üretime dönebilmek için mücadele veriyor.
