Piyasalarda "resesyon" endişeleri hakim

Piyasalarda ayrıca bazı Avrupalı bankaların kısa vadeli fon sıkıntısıyla karşı karşıya olmasının Avrupa'da bankacılık sisteminde kriz korkularını artırması etkili oldu.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Christine Lagarde, dünya genelinde hükümetlere, özellikle gelişmiş ülkelere borçla mücadele ederken büyümeyi engellememeleri çağrısında bulundu.

Lagarde, Financial Times gazetesinde kaleme aldığı makalede, mali tasarruf önlemlerinin büyüme ve istihdam artışına engel olmaması gerektiğine dikkati çekti.

Bütçe dengesinin, ne çok hızlı ne de çok yavaş olmadan hassas bir denklemi çözmesi gerektiğine işaret eden Lagarde, ülkelerin bütçe açıklarını azaltmak için sert bir şekilde frene basarak kamu harcamalarının azaltılmasının, toparlanmaya ve istihdam görünümüne zarar vereceğini belirtti.

Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick ise, ''Küresel ekonominin yeni bir tehlike bölgesine girdiğini'' söyledi.

Zoellick, Avustralya Hazine Bakanı Wayne Swan ile düzenlediği ortak basın toplantısında, Avrupa'daki borç krizinin ve ABD'de borçlanma tavanının yükseltilmesi konusunda Washington'da yaşanan siyasi çekişmenin uluslararası borsalarda hızlı çöküşlerle sonuçlanan ''küresel ekonomide belirsizlik ve endişe dalgasına'' yol açtığını belirtti.

''Sanırım birkaç hafta önce yeni bir tehlike bölgesine girdik'' diyen Zoellick, şu anda bu durumun tüketici ve işletmelerin güvenini etkileyip etkilemediğini ve hükümetlerin buna nasıl önlem alacaklarını izlemenin önem kazandığını ifade etti.

ABD'li yatırım bankası Morgan Stanley, Avrupa'nın borç krizinin çözümünde kararlı adımlar atılmaması ve ABD ile Euro Bölgesi'nin ''resesyona tehlikeli biçimde yakın'' olmasını gerekçe göstererek, bu yıla ve gelecek yıla ilişkin küresel büyüme tahminini aşağıya çekti.

Morgan Stanley, daha önce yüzde 4,2 olarak açıkladığı bu yıla ilişkin büyüme öngörüsünü yüzde 3,9'a, yüzde 4,5 olarak açıkladığı 2012 yılı büyüme tahminini ise yüzde 3,8'e indirdi.

-ABD EKONOMİSİ-

ABD Başkanı Barack Obama, yeni istihdam ve ekonomik büyüme planı ile Kongre'deki ''süper komite''nin hedeflerini aşan ayrıntılı bütçe açığını azaltma paketini Eylül ayında açıklayacak.

Obama'nın bütçe açığını azaltmaya ilişkin fikirlerinin, Eylül ayında yapacağı istihdamı artırma planıyla ilgili konuşmasının içinde olacağını kaydeden yetkililer, Obama'nın istihdam planının henüz tamamlanmadığını ancak uzun vadeli istihdama yardım ve ekonomide belirli sektörlere destek için vergi kesintileri, altyapı yatırımları gibi önlemleri kapsayabileceğini belirtti.

Obama, kırsal kesimdeki işletmelere ve çiftçilere destek sözü verdi.

ABD Merkez Bankası (Fed), Avrupalı büyük bankaların ABD'de bulunan birimlerindeki denetimini yoğunlaştırıyor.

Wall Street Journal'da yer alan habere göre, Fed'in, Avrupa'nın büyük bankalarının ABD'de faaliyet gösteren birimlerdeki incelemesini artırmasının Avrupa'nın borç krizinin ABD bankacılık sistemine yayılabileceği endişelerinin arttığını gösteriyor.

Avrupalı bankaların ABD'deki operasyonlarını denetleyen New York Fed'in, artan finansal baskılara kırılganlığını ölçmek için bu bankalarla kapsamlı toplantılar düzenlediği belirtilen haberde, Fed'in bankalardan, ABD'de günlük faaliyetlerini yürütmek için gerekli fonlardan yararlanıp yararlanmadığı konusunda daha fazla bilgi istediği ve bazı durumlarda bankaları ABD'deki yapılarını gözden geçirmeye teşvik ettiği kaydedildi.

ABD'de Sermaye Piyasası Düzenleme Kurulu (SEC), ABD'nin kredi notunu düşüren uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's (S&P) ile ilgili soruşturma başlattı. SEC, S&P'ye, ülkenin notunu düşürürken nasıl bir hesaplama tekniği uyguladığını sordu.

Fed yaptığı açıklamada, Temmuz ayında sanayi üretiminin yüzde 0,9 arttığını bildirdi.

ABD Çalışma Bakanlığının verilerine göre, temmuz ayında Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) yüzde 0,2, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ise yüzde 0,5 artarak, Mart ayından bu yana en hızlı yükselişini kaydetti.

Öte yandan uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, ABD'nin ''AAA'' olan uzun vadeli kredi notunu teyit etti, not görünümünü ise ''durağan'' olarak belirledi. Kuruluş, kararda, çeşitlilik arz eden ve esnek olan dünyanın en büyük ekonomisinin küresel finansal sisteminde oynadığı anahtar rolün etkili olduğu vurgulandı.

-AVRUPA VE DİĞERLERİ-

Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy ile Almanya Başbakanı Angela Merkel, Euro Bölgesi'nin borç krizini değerlendirmek üzere Salı günü bir araya geldi. Piyasaların dikkatle izlediği zirvenin ardından açıklama yapan iki lider, bölgedeki borç krizi karşısında gerçek bir ekonomi yönetimine gerek olduğunu belirterek, AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy'un başkanlığında Euro Bölgesi ekonomi konseyi kurulmasını ve finansal işlemlere vergi getirilmesini önerdi.

Merkel ve Sarkozy, euroyu koruma sözü vermiş ve gelecekte mali birliğin zeminini hazırlamış, ancak Avrupa Finansal İstikrar Fonu'nun miktarının artırılmasına karşı çıkmış ve Euro Bölgesi ortak tahvillerinin beklemesi gerektiğini belirtmişlerdi.

Avrupa Komisyonu, düşük maliyetle borçlanan Almanya'nın karşı çıkmasına rağmen, ortak euro tahvili ihracı için ilk adımı attı. Komisyonun Ekonomik ve Parasal işlerden Sorumlu üyesi Olli Rehn, ortak euro tahvilinin Euro Bölgesi'ne ne kazandırıp ne kaybettireceğini ortaya koymak üzere bir rapor hazırlamaya başladı. Rehn, Avrupa ülkelerine, 21 Temmuzda Yunanistan için hazırlanan ikinci kurtarma paketini parlamentolarında hızla onaylamaları çağrısı yaptı.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başekonomisti Jürgen Stark, Eurobond'a karşı çıkarak, Euro Bölgesi ortak tahvilinin krizin nedenlerini düzeltmeyeceğini bildirdi.

Stark, ekonomik büyüme için yapısal değişiklikler gerektiğini belirterek, bunun, Euro Bölgesi'nin ortak tahvil ihracından daha önemli olduğunu vurguladı.

Avusturya, Yunanistan için hazırlanan ikinci yardım paketi kapsamında bu ülkeye sağlanacak krediler karşılığında teminat verilmesi önerisinde bulundu.

Avusturya Maliye Bakanı Maria Fekter gazetecilere yaptığı açıklamada, teminat verilmesi önerisinin, Finlandiya hükümetinin Yunanistan'a vereceği kredilerin geri dönüşünü garanti altına almak amacıyla gösterdiği tek yanlı girişim sonucu ortaya çıkan tansiyonu düşüreceğini umduğunu açıkladı.

Avusturya, Hollanda ve Slovakya dün kredileri için teminat verilmesini istemiş, Atina'da bir yetkili bunun Yunanistan için hazırlanan ikinci kurtarma paketine zarar vereceği uyarısında bulunmuştu.

İspanya'da sosyalist hükümet, ''kamu açığını azaltmayı, ekonomiyi canlandırmayı ve vergi sistemini sağlamlaştırmayı'' amaçlayan yeni önlem paketini kabul etti.

Yaklaşık 5 milyar euroluk tasarruf öngören yeni önlem paketiyle, ilaç sektöründe kısıtlamaya gidilerek 2,4 milyar euroluk tasarruf yapılması ve büyük çaplı 3900 şirketten alınacak vergilerin öne çekilerek 2,5 milyar euroluk ek gelir sağlanması hedefleniyor.

İsviçre Merkez Bankası (BNS), İsviçre para birimi frankın aşırı değerlenmesinin önüne geçmek ve ülke ekonomisine zarar vermesini engellemek için piyasalara sürdüğü likidite miktarının bir kez daha artırılmasına karar verildiğini ve merkez bankasında tutulması gereken banka mevduatlarının 120 milyar İsviçre Frankından 200 milyar franka yükseltileceğini belirtti.

Almanya Federal İstatistik Bürosu, ikinci çeyrekte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın ilk çeyreğe göre sadece yüzde 0,1 büyüdüğünü açıkladı. Açıklamada, olumsuz ticari denge, düşük tüketim ve zayıf inşaat yatırımı nedeniyle büyüme oranının düşük kaldığı kaydedildi.

Avrupa Birliği (AB) istatistik kurumu Eurostat'ın açıklamasına göre, Avro Bölgesi'nin GSYH'si ikinci çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 büyüdü.

İlk çeyrekte yüzde 0,8 büyüyen Avro Bölgesi ekonomisi, ikinci çeyrekte geçen yıl aynı çeyreğe göre ise yüzde 1,7 oranında genişledi.

Açıklamada, 27 üyeli AB ekonomisi de ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre yüzde 0,2, geçen yıl ikinci çeyrekle karşılaştırıldığında yüzde 1,7 büyüme kaydetti.

Japonya Bakanlar Kurulunun verilerine göre, Japonya'nın GSYH'si, 30 Haziran'da sonlanan yılın ikinci çeyreğinde şirket ve yeniden inşa harcamalarının etkisiyle yıllık bazda yüzde 1,3'le beklentilerin altında daraldı.

İzlanda Merkez Bankası, Para Politikası Kurulunun, yüksek enflasyon beklentisine karşı gösterge faiz oranını çeyrek puan artırarak yüzde 4,5'e yükseltme kararı aldığı belirtildi.

-DÖVİZ PİYASASI-

ABD dolarının, uluslararası döviz borsalarında önemli para birimleri karşısında, Pazartesi günü açılış ve Cuma günü kapanış değerleri şöyle oldu:

PARA BİRİMİ PAZARTESİ CUMA

----------- --------- ---------

Japon Yeni 76,84 76,54

İsviçre Frangı 0,7939 0,7849

Kanada Doları 0,9879 0,9899

Londra döviz piyasasında pazartesi günü 1,4318 dolardan açılan euro, cuma kapanışta 1,4395 dolara yükseldi.

Aynı borsada pazartesi günü 1,6307 dolardan açılan İngiliz sterlini ise cuma kapanışta 1,6462 dolar oldu.

New York borsasında, altının ons fiyatı pazartesi günü 1.755,50 dolardan kapanırken, cuma günü kapanışta 1.881,40 dolara yükseldi.

-ABD, AVRUPA VE ASYA BORSALARI-

Uluslararası borsalarda küresel ekonomik büyümenin yavaşlayacağına ilişkin endişeler nedeniyle büyük kayıplar yaşandı.

ABD'de dün New York Borsası'nda Dow Jones Endeksi yüzde 1,57 (172,93 puan) değer kaybederek, haftayı 10.817,65 puandan kapattı. Standard and Poor's 500 Endeksi aynı gün yüzde 1,50 (17,12 puan) azalarak 1.123,53 puan, Nasdaq Bileşik Endeksi ise yüzde 1,62 (38,59 puan) azalarak 2.341,84 puan oldu.

Haftanın tamamında Dow Jones Endeksi yüzde 4, Standard and Poor's 500 Endeksi yüzde 4,7, Nasdaq Bileşik Endeksi yüzde 6,6 oranında değer kaybetti.

Avrupa'da borsalar haftanın son işlem gününde düşüşle kapandı.

Londra Borsası'nda FTSE-100 Endeksi yüzde 1,01 (51,47 puan) değer kaybederek 5.040,76 puandan, Frankfurt Borsası'nda Dax Endeksi yüzde 2,19 (122,80 puan) azalarak 5.480,00 puandan ve Paris Borsası'nda Cac 40 Endeksi de yüzde 1,92 (59,05 puan) azalarak 3.016,99 puandan haftayı kapattı.

Avrupa'da ayrıca İspanya'da Madrid Borsası'nda IBEX 35 Endeksi yüzde 2,11, İtalya'da Milano Borsası yüzde 2,46, İsviçre'de Zürih Borsası yüzde 1,97, Brüksel Borsası yüzde 1,55 ve Hollanda'da Amsterdam Borsası'nda AEX Endeksi yüzde 1,94 oranında değer kaybetti.

Asya borsaları da sert düşüşler yaşadı.

Japonya'da Tokyo Borsasının temel göstergesi Nikkei 225 Endeksi haftanın son işlem gününde yüzde 2,51 (224,52 puan) azalarak 8.719,24 puandan kapandı.

Asya'da ayrıca Çin'de Şanghay Borsası'nda ise SE Composite Endeksi yüzde 1,65 ve SE Endeksi yüzde 1,72, Tayvan Borsası yüzde 3,57, Güney Kore Borsası yüzde 5,46, Avustralya Borsası yüzde 3,44, Hindistan Borsası yüzde 2,14, Hong Kong Borsası yüzde 2,73, Endonezya Borsası yüzde 2,76, Singapur Borsası yüzde 2,74 ve Tayland Borsası yüzde 1,53 değer kaybetti.

-PETROL FİYATLARI-

Haftanın son işlem gününde ABD ham petrolünün varil fiyatı 82 dolar seviyelerinde kapandı.

Hafta başında 85 dolar seviyelerinde işlem görmeye başlayan Batı Teksas tipi ham petrolünün varil fiyatı Eylül ayı teslimi cuma günü 12 sent değer kaybederek 82,26 dolardan kapandı.

Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da haftanın son işlem gününde 1 dolar 63 sent artarak 108,62 dolara yükseldi.