Faiz ne zaman düşer?
Bugünlerde yine aynı konu gündemde. Dünyada faizlerin rekor düşük olduğu noktada Türkiye’deki faiz hadleri yüksek mi, değil mi? Gerçekten de ABD’de % 0,10; İngiltere’de % 0,5; Avrupa’ da % 0,75 faizin olduğu yerde, Türkiye’de % 5,5’lar civarındaki gecelik faiz oranları kulağa yüksek geliyor. Ancak resmi dikkatli okumak lazım. Acaba bizim gecelik faizlerimiz % 5,5'lerdeyken bizimle benzer koşullardaki ülkelerde nerede?
Bizim ligimizdeki ülkelerin gecelik faizleri % 5’in üzerinde
Şöyle bir dünya turu yapıp etrafımızdaki ülkelere baktığımızda, gelişmiş ülkelerden farklı olarak faiz hadlerinin % 5 ve üzerinde olduğunu görüyoruz. Bize en yakın bölge olan Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinden Macaristan’da gecelik faiz % 5; Polonya’da % 3,25; Rusya’da % 8,25 seviyesinde. Yine aynı ligde bulunduğumuz ülkelerden Brezilya’da % 7,25; Güney Afrika’da % 5 ve Hindistan’da % 7,5 seviyesinde. Bunların dışında % 5 seviyesinin altında olan ülkeler de var. Faizler Güney Kore'de % 2,75; Meksika'da % 4,0; Malezya'da ise % 3 düzeyinde.
Bu resme baktığımızda neden "Türkiye de % 5 sınırının altına inmesin?" sorusu akla geliyor. Bunun cevabı da aşağıdaki tablo da saklı.
Gelişmiş Ülkeler GDP TÜFE Bütçe Açığı / GSMH Cari Açık / GSMH Baz Faiz
ABD % 1,7 % 2,0 - % 7,3 - % 3,1 % 0 -%0,1
EURO Bölgesi - % 0,9 % 1,8 - % 2,6 + % 1,3 % 0,5
Japonya % 0,5 - % 0,7 - % 9,1 + % 2,3 %0 -%0,1
Almanya %0,4 %1,4 - % 0,4 + % 4,7 %0,75
Fransa -%0,3 %1,0 - %3,5 - % 1,7 %0,75
İngiltere %0,2 %2,8 - %7,3 - % 2,7 %0,5
Kanada %1,0 %1,2 -% 3,0 - % 3,7 %1,0
Gelişmekte olan Ülkeler
Türkiye % 2,2 % 7,3 -% 1,9 - % 6,7 % 5,5
Brezilya % 1,4 % 6,3 -% 1,6 - % 2,8 %7,25
Rusya % 2,1 % 7,0 % 0,2 % 3,8 %8,25
Meksika % 3,2 % 3,6 - % 2,1 - %1,1 %4,00
Hindistan % 4,5 % 10,9 - %9,1 -% 3,3 %7,50
Macaristan -%2,7 % 2,8 - % 3,7 % 2,7 % 5,00
Meksika %3,2 %3,6 -% 2,1 - % 1,1 %4,00
Tabloda görüleceği üzere ilk bölümde ortalama enflasyon oranları % 1,5 ile % 2 arasında dalgalanıyor. Ayrıca ilk bölümdeki ülkelerin ya cari fazlası var yada enflasyonları % 1,5 - 2 arasında kalıyor. Bu tablodaki gelişmiş ülkelerin en büyük riski bütçe açıkları; ortalama % 7 - % 8 arasında bütçe açıkları var.
Bizim bulunduğumuz ikinci bölgede ise enflasyon ortalaması yüksek. Bir iki istisna hariç ortalama enflasyon % 6 - % 7 arasında. Ayrıca cari açıkta da en yüksek Türkiye olmak koşulu ( % 6,7) ile ortalama %3- %4 civarında rakamlar dolaşıyor. Bütçe açıklarında ise gelişen ülkeler oldukça muhafazakar. Hindistan haricinde bütçe açığı ortalaması % 3’ün altında.
Bu karşılaştırma bize şunu söylüyor: Aslında gelişmiş olan ülkeler borçluluk anlamında bize göre alarm veriyor. Gelişmiş ülkelerin borç stoğu oradaki faizlerin uzun süre % 0 - % 1’lerde kalmasına izin vermeyecektir. Ancak bizim ligimizde ciddi bir enflasyon problemi var. Hem de dünyada talebin en düşük olduğu noktada. Dolayısı ile Türkiye’de faiz yüksek; "% 5’in altına gelmelidir" demek kolay ama eylemin oluşması zor .
