Sanat piyasası 43 milyar euroyu aştı
Hande Berktan'ın sunduğu İş Dünyası programına konuk olan Kadir Has Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Can Has ve Antik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Artam ile dünya ve Türkiye'deki sanat piyasasındaki gelişmeler masaya yatırıldı. Can Has, dünya sanat piyasasının 43milyar Euro büyüklüğe ulaştığına dikkat çekti.
-Can Has: Dünyada sanat piyasası 43 milyar euro büyüklüğe ulaştı
Türkiye'nin önde gelen koleksiyonerlerinden, Kadir Has Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Can Has, dünyada sanat piyasasının ulaştığı büyüklük konusunda ''Dünyadaki sanat piyasasının sanat bütçesi bugün 43 milyar euro. Bütçenin yüzde 30'luk kısmını ABD kaplıyor. İkinci sırayı Çin yüzde 25 oranla alıyor. Onu yüzde 23 ile İngiltere izliyor. Fransa ise yüzde 3'lük bir alan kaplıyor. Avrupa'daki gelişmiş ülkeler nezdinde baktığınızda bu son derece az bir oran. Çin'deki sanat eserlerinin hem Çin'de hem de Çin'in dışındaki büyük ülkelerde ilgi var. Sanat piyasaları küresel ekonominin kontrolü altında olduğu merkezlere doğru yöneliyor. İstanbul da bunlardan biri. Dünyada sanat eserine ilgi azalmıyor. 1889 yılından sonra yani 1990 yılında ABD'deki büyük buhran ve İkiz Kulelere yapılan terör saldırısı dışında genelde sanat eserleri hep yükselme trendinde. Buradan Türkiye'ye geldiğimizde Türkiye'deki sanat piyasasının payı bu 43 milyar euroluk ciroda çok düşük bir rakam olarak kalıyor. İstanbul küresel ekonominin takip ettiği şehirlerden birisi olmaya başladı. Fakat müze sayısı az. Bunun artırılması lazım. Türk sanat eserlerinin yurt dışına daha kolay çıkması lazım'' dedi.
Antik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Artam ise İstanbul'daki sanat piyasasına ilişkin ''İstanbul eskisi gibi değil, her şey gibi sanat da değişiyor. İstanbul'daki müze sayısının az olması sanatın gelişimini olumsuz etkiliyor. Çok yakın zamana kadar bir modern sanat müzemiz yok diyorduk. Bir kaç yıldır İstanbul Modern'den bahsedebiliyoruz. Halbuki müzelerin sayısı arttığı zaman koleksiyoncuların sayısı da, Türkiye'ye yurt dışından gelenlerin sayısı da artacak. Bunun da ekonomimize çok önemli katkıları olacak. Müzayedeler olarak baktığımızda galerilerle beraber Türkiye'deki ciro 250 milyon dolar gibi bir rakamın üzerinde'' şeklinde konuştu.
Artam, müzayede sezonunun Ekim ile Haziran ayları aralığında olduğunu belirterek ''Müzayedeler Ekim ve Haziran ayları arasında oluyor. 2013 yılında 4-5 tane düzenledik. Trend hep yukarıya doğru gidiyor. Hep yüksek fiyatlara doğru bir çıkış var. Türkiye'de sanatçılarımızın eser sayısı çok az. Bu yüzden de rekor fiyatlara satılıyor. Klasiklerde Osman Hamdi'nin 5 trilyona satılması gibi'' dedi.
-"Sanat eseri kârlı bir yatırım aracı"
Sanat eserlerinin kârlı bir yatırım aracı olduğunu söyleyen Can Has ''Bugün eser alan kişilerde bazı farklılıklar var. Bir hakikaten koleksiyoner zihniyetiyle eser toplayanlar var, bir yatırım aracı olarak toplayan koleksiyonerler var. Yani bunları birkaç kategoriye ayırabiliriz. Artık sanat eseri en az değer kaybeden yatırım aracıdır. Bugün eser orjinal ve sanatçının en iyi eseri olmak kaydıyla aldığınız zaman sanat eserindeki artış son derece fazla oluyor. Yapmış olduğum son araştırmaya göre son on yılda sanat eserleri 60 misli artmış durumda. 2001 yılında 5 milyon olan sanat piyasası 105 milyar dolar, 2013 yılında da 300-350 milyar dolar. Bu artış hiçbir şeyde yok. Koleksiyoner bir koleksiyonu yaparken ya bir danışman kanalıyla yapması lazım, ya da kendisini çok iyi eğitmesi lazım'' dedi.
-Artam: Sanat eserlerinde KDV oranı azaltılmalı
Bankaların sanat eseri kredisi verdiklerini belirten Turgay Artam ''Bankalar sanat eseri kredisi başlattı. Burada verilen kredinin faiz oranına, şartlarına, süresine dikkat etmek lazım. Artık sanat eserleri belli bir rakamın üzerinde. Devlet açısından baktığınız zaman KDV oranlarının düşmesi lazım. Avrupada hiç bir ülkede sanat eseri için KDV yok. Bir de müzayede şirketinin kataloğundan dolayı sergi salonundan dolayı koyduğu bir marj var. O da yüzde 6 civarında. Yüzde 18 KDV çok yüksek bir oran. Yurt dışından ülkemize giren eserler için de yüzde 18'lik bir KDV var. Contemporary'de bütün sanatçılar ve galeriler eserlerini geçici ithalat yoluyla getirdiler. Aksi takdirde bunlara büyük gümrükler ödenmesi gerekiyor'' diyerek vergi konusuna dikkat çekti.
-Has: Rezzan Has Müzesi'nde 5 bin yıllık urartu eserlerini sergileyeceğiz
Can Has, Ocak ayında beşbin yıllık Urartu eserlerini Rezzan Has Müzesi'nde sergileyeceklerini belirterek, ''Bu hafta 'Küstüm Oynamıyorum' adında bir sergimiz olacak. Tarlabaşı'ndaki eski binaların yıkımı, binaların değişimi ve oraların durumunu gösteren bir fotoğraf sergisi olacak. Ocak sonu itibarıyla Urartu Kemer Koleksiyonu Sergisi olacak. Urartu dönemi dediğiniz zaman beşbin yıl geriye gidiyoruz. Urartu koleksiyonları dünya çapında ilgi duyulan bir dönem. Kemerler erkeklerin savaş zamanında savaş motifleri olan kemerler. Hanımların ise düğün zamanında kullandıkları daha güncel hayattan işlenmiş motifler olan kemerler. Altın, gümüş ve bakır olarak değişiyor. Dönemin en önemli eserleri bunlar'' ifadelerini kullandı.
Hande Berktan
hberktan@bloomberght.com