2024'te küresel piyasaların seyri: Gevşemeyle iştah yükseldi

Küresel ekonomilerin çoğunda yaklaşık 2 yıldır devam eden şahin politikaların ardından 2024 yılında büyük merkez bankalarından gelen faiz indirimleri piyasaların en önemli sürükleyicisi oldu.

ABD Merkez Bankası ve diğer merkez bankalarının faiz oranlarını düşürmeye yakın olduğuna dair artan beklentiler, Avrupa ve ABD dahil birçok hisse senedi piyasasında dönem dönem rallilere neden oldu.

Farklı bölgelerde devam eden jeopolitik gelişmeler de piyasalara yön verdi.

Fed'den ilk adım Eylül'de geldi

ABD Merkez Bankası, Eylül ayında politika faizini 4 yıl aradan sonra ilk kez indirdi. Banka politika faizini 23 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığından yüzde 4,75-5,00 aralığına çekti.

Fed, Mart 2020'de Kovid-19 salgınının ekonomik etkilerine ilişkin endişelerle politika faiz oranını yüzde 0-0,25 aralığına çekmiş ve parasal genişlemeye gitmişti.

Banka en son 2020'de faiz indirmişti.

Kasım ve Aralık toplantılarında da indirim kararı alan Fed, 2025 için ise daha temkinli bir yönlendirmeye gitti.

2024 yılının son döneminde toplamda 100 baz puanlık indirim yapılırken, gevşeme hareketi ABD borsalarında da rekorlar serisi getirdi.

Japonya negatif faiz dönemine son verdi

Ülkede son yılların en yüksek ücret artışları, Japon Merkez Bankası BoJ'un negatif faiz politikasından uzaklaşmasının yolunu açtı.

Japonya Merkez Bankası, Mart toplantısında 17 yıl sonra ilk kez faiz artırarak dünyanın son negatif faiz rejimine son verdi. Böylece BoJ, dünyanın önde gelen merkez bankaları arasında negatif faiz politikasını terk eden son banka oldu.

BoJ, negatif faiz politikasına ilk olarak 2016 yılında deflasyonla mücadele kapsamında başlamıştı.

AMB'den 5 yıl sonra ilk

2022'de enerji fiyatlarının tetiklediği yüksek enflasyon döneminde Temmuz 2022 Eylül 2023 arasında 10 kez faizleri artıran Avrupa Merkez Bankası, 2024 yılı Haziran ayında piyasa beklentilerine paralel yaklaşık 5 yıl sonra ilk faiz indirimine gitti.

Banka üç temel politika faizini 25'er baz puan düşürdü.

AMB'nin bu kararı bir dönüm noktası olurken, bankanın ABD Merkez Bankası'ndan (Fed) önce harekete geçerek faiz indirimine gitmesi dikkat çekti.

Faizi düşüren ilk büyük merkez bankası İsviçre oldu

Yılda dört kez para politikası toplantısı yapan İsviçre Merkez Bankası (SNB), Mart ayındaki 2024'ün ilk toplantısında politika faizini 25 baz puan düşürdü "Para politikasının gevşetilmesi, son 2,5 yılda enflasyonla mücadelenin etkili olması nedeniyle mümkün olmuştur" dendi.

SNB, mart ayındaki para politikası kararıyla gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu.

ABD - Çin tarife savaşları

ABD yönetimi, "Amerikalı işçileri ve işletmeleri Çin'in haksız ticaret uygulamalarından korumak" için harekete geçti. Mayıs ayında Çin'den yapılan çelik ve alüminyum, yarı iletkenler, elektrikli araçlar ve bataryalar gibi stratejik ürünlerde yaklaşık 18 milyar dolarlık ithalata yönelik gümrük vergilerini artırdı.

ABD ile Çin arasında 2022 yılında başlayan çip savaşı 2024'te de devam etti. Washington hükümeti Çinli şirketlerin Nvidia'dan en gelişmiş yapay zeka çiplerini satın almasını yasakladı.

ABD, Aralık'ta Çin'in yarı iletken endüstrisine yönelik üç yıl içinde üçüncü baskısını başlatarak, çip ekipmanı üreticisi Naura Technology Group da dahil olmak üzere 140 şirkete ihracatı kısıtlayan kararnameyi yürürlüğe koydu.

Çin hükümeti de karara misilleme olarak gallium, germanium ve antimon gibi stratejik minerallerin Amerika Birleşik Devletleri'ne ihracatını yasakladı. Böylelikle 'Modern Dönemin Soğuk Savaşı' olarak adlandırılabilecek bu iki ülke arasındaki gerilimde yeni bir cephe açılmış oldu.

Nvidia Apple'ı geçerek en değerli şirket oldu

California merkezli çip üreticisi Nvidia, piyasa değeriyle Apple'ı geride bırakarak dünyanın en değerli şirketi oldu. Şirketin toplam piyasa değeri, hisselerindeki yükselişle birlikte 3,43 trilyon dolara ulaştı. Yapay zeka çiplerine yönelik artan taleple Nvidia'nın hisseleri, yıl başından beri yüzde 170'in üzerinde yükseldi.

Çin'de kapsamlı teşvik paketi

Çin Merkez Bankası Eylül ayında ülkenin büyüme hedefini tutturması için bu yılın en kapsamlı teşvik paketini açıkladı.

Yedi günlük ters repo faizi yüzde 1,7’den yüzde 1,5’e indirilirken, zorunlu karşılıklar en az 2020’den bu yana en düşük seviyesine çekildi.

Çin Merkez Bankası PBOC konut kredi faizlerini indirirken ikinci konut alımlarını düzenleyen kuralları yumuşattı ve ikinci kez konut alanlar için asgari peşinat oranı yüzde 25'ten yüzde 15'e düşürüldü.

Teşvik paketine hisse senetleri piyasalarına destek önlemleri de girdi. Finansal piyasalar paketi olumlu karşıladı.