İsveç'in çöpten enerji ürettiği hatta kendi çöpü tükenince komşu ülkelerden çöp satın almaya başladığı haberlerini daha önce mutlaka okumuşsunuzdur.

Kendi çöpünden ve atıklarından enerji üreterek ekonomik bir değer yaratan ülke sayısı her geçen gün artıyor.

Avrupa Birliği ve ABD'nin yatırımlarının yanı sıra Çin ve Brezilya başta olmak üzere gelişmekte olan ekonomilerin de bu alandaki yatırımları son dönemde artış gösteriyor.

Hızlı nüfus artışı ve kentleşme, refah düzeyindeki artışa paralel tüketimin artması ve ortaya çıkan kaynak kıtlığı farklı sorunları da beraberinde getiriyor.

Dünya Bankası verilerine göre dünya nüfusu her gün 3.5 milyon tondan fazla çöp üretiyor.

Bu çöplerin içinde plastik ürünlerden gıda atıklarına kadar farklı maddeler var.

İşte bu atıklardan, elektrik ya da ısı enerjisi üretiliyor. Farklı yapılardaki tesislerde metan, metanol, etanol ya da sentetik yakıtlar da elde edilebiliyor.

ABD'li Navigant Research şirketinin verilerine göre küresel çapta çöpten enerji elde eden sektörün yıllık 2 milyar dolarlık büyüme hacmi söz konusu.

- 40 ülkede 800'ü aşkın tesis çöpten enerji üretiyor

2013'te çöpü enerjiye çeviren sektörün büyüklüğü yaklaşık 8 milyar doları bulurken, projeksiyonlara göre 2022 yılına kadar çöpten çıkan enerji ekonomisi 29.2 milyar dolarlık büyüklüğe sahip olacak. Bazı raporlarda, iyimser tahmin senaryolarına göre söz konusu rakamın 80 milyar dolara kadar çıkabileceği belirtiliyor.

Yine Navigant Research'ün verilerine göre çöpten enerji üreten tesis sayısı yaklaşık 40 ülkede 800'ü aşmış durumda.

Avrupa'daki tesis sayısı 455'i bulurken, söz konusu tesislerin sayısı Asya-Pasifik'te 301, Kuzey Amerika'da 92 ve dünyanın geri kalan kısmında ise 30 civarında.

İş öyle bir noktaya gelmiş ki Kuzey Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan yıllık çöp miktarı 150 milyon ton iken söz konusu ülkelerin çöpten ısı ve elektrik enerjisi elde elden tesislerinin çöp kapasitesi 700 milyon ton.

İşte bu yüzden Norveç, İsveç gibi ülkeler kendi çöplerinin yanısıra İngiltere, İrlanda ve hatta ABD'den bile çöp ithal etmeye başlıyor.

Son olarak mayıs başında Birleşik Arap Emirlikleri de bu kervana katıldı.

BAE'de kamuya ait iki şirket ev çöplerinden enerji üretmek için yatırım kararı aldı. Kişi başı günlük 2.5 kilogram çöpün ortaya çıktığı ülkede, 60 megavat enerji kapasiteli santralin 2015'ten itibaren atıklardan enerji üretmeye başlaması planlanıyor. 100 megavat kapasiteli diğer bir santral ise 2017'de üretime başlayacak.

Söz konusu projelerin sıfır atık konusunda güçlü mevzuat ve düzenlemelere sahip ülkelerde yaygın olduğuna dikkat çeken Navigant Research Araştırma Analisti Mackinnon Lawrence, düşük karbon politikası girişimleri bulunan, sınırlı alan ve arazilere sahip ülkelerin de bu alanda yatırımlara imza attığını hatırlatıyor.

- Atık enerjisi trendi Avrupa'dan Asya-Pasifik'e kayıyor

Atık enerjisinin düşük karbonlu büyümeyi teşvik etmek için çekici bir teknolojik seçenek olabileceğini kaydenden Lawrence, trendin Avrupa'dan Asya Pasifik'e doğru kaydını söylüyor.

Son olarak konunun çevre boyutuna da değinmekte fayda var.

Söz konusu tesisler farklı sistemlerle enerji ürettikleri için kendi içinde de ayrışıyor. Örneğin atıkları yakarak enerji üreten tesislerin hava kirliliğine yol açtığı yönündeki eleştiriler söz konusu. Ancak son yıllardaki teknolojik yatırımlarla bu alanda da olumsuz etkilerin minimum seviyeye indirildiği belirtiliyor.

Örneğin, Almanya Çevre Bakanlığı “Sıkı yasal düzenlemeler sayesinde, atık yakma tesisleri dioksin emisyonu, toz ve ağır metaller açısından risk oluşturmuyor” açıklamasında bulunuyor. Tabii ki bu açıklamalar Almanya'daki tesislerle ilgili. Diğer ülkelerin bu konudaki yasal düzenlemeleri ve uygulamaları değişiyor. O yüzden bu hala tartışma konusu..

Tabi çöplerin hiçbir işlem görmeden sadece açıkta biriktirildiği alanlar da aslında kendi başına ayrı bir çevre sorunu. Atıklar çözündükçe metangazı açığa çıkıyor. Bu da atmosferi kirleten ve küresel ısınmaya etki eden olumsuz bir faktör.

Kısacası enerji üretilse de üretilmese de her geçen gün artan atıklar çevreyi tehdit etmeye devam edecek gibi gözüküyor.

Bu da ayrı bir yazı konusu...

Bloomberg HT Editörü

İrfan Donat

idonat@bloomberght.com