SORU: Sayın Ali Tezel Bey, 19 yıl SSK’lı ve son 6 yıl da Bağ-Kur’lu olarak 9000 iş günü ve 48 yaşımı doldurup, geçen ay emekli oldum. SSK’dan, BağKur’a geçerken basamak satın alıp 21’inci basamaktan başladım. Emekli olduğumda da 23’üncü basamaktaydım. Geçen hafta itibarıyla Konya SGK İl Müdürlüğü’nden emekli aylığımın 996 lira olarak hesaplanıp, önümüzdeki ay bankadan alabileceğimi ifade ettiler. Altı yıl önce basamak satın alırken 20.000 lira kadar defaten ödedim. Ayrıca aylık 750 lira civarında da prim yatırıyordum. Doğrusu Bağ-Kur’da tavan sayılabilecek bir basamaktan da emekli oldum. Maaş hesabım doğru mu yapılmış? Bana az gibi geldi.

‘ORANLAR DÜŞÜRÜLÜYOR’
CEVAP: Bağ-Kur emekli aylıklarının hesaplanması tarihte iki kere temelden değiştirildi. İlk değişiklik Yaşar Okuyan’ın Çalışma Bakanlığı döneminde yapıldı. 17 Ağustos 1999 günü yaşanan büyük deprem felaketinden 4 gün sonra 21 Ağustos 1999 günü Yaşar Okuyan’ın isteğiyle TBMM toplandı ve SSK ile Bağ-Kur’luların hem emekli aylığı hem de emeklilik zamanını değiştiren (4447 sayılı) kanun çıkarıldı. İkincisiniyse Çalışma Bakanı Faruk Çelik hazırlattı ve TBMM’den geçirtti. Her iki kanun da sizin gibi BağKur’luların emekli aylığının hesabını sizlerin aleyhine değiştirdi.
Siz ‘Bunlar dışındaki hatalar var mı?’ diye www.alitezel.com web sayfasındaki emekli aylığı hesaplama modülünü kullanarak test edebilirsiniz. Bağ-Kur’dan emekli olanların aylık hesaplamasında 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Kanun’la son basamak esas alınarak aylık hesaplanması terk edilmiş yerine basamak ortalaması sistemi getirilmişken 1 Ekim 2008 günü de basamak ortalamasından vazgeçilip kazanç ortalaması sistemine geçilmiş ve her sistem değişikliğiyle Bağ-Kur emekli aylıkları bir kez daha düşürülmüştür. Bu nedenle de; 2008’den sonra emekli olanlar ve olacaklar için 131.12.1999 gününe kadar olan eski sistemden hesaplanan aylık, 22000 yılı ile 30.09.2008 gününe kadar Yaşar Okuyan’ın getirdiği sistemden hesaplanan aylık, 31 Ekim 2008 günü sonrası için de Faruk Çelik’in getirdiği sistemden hesaplanan aylık, ortalamalarıyla belirlenen emekli aylığı hesaplanmaktadır. Aylık Bağlama Oranları (ABO) her yasayla düşürülmüştür.
Bir Bağ-Kur’lunun ne kadar emekli aylığı alacağını ortalama aylık kazancı (basamak geliri) ile aylık bağlama oranı belli etmektedir. Emekli aylığının iki belirleyicisinden biri olan ORTALAMA KAZANÇ hesabı ile AYLIK BAĞLAMA ORANLARI 2000 yılından beri sürekli düşürülmektedir.

‘EMEKLİ AYLIĞINA DARBE VURULDU’
1999 yılı ve öncesi dönem için, Bağ-Kur’dan emekli olacak birisi için emekli aylığı hesaplanırken (en az bir yıl o basamaktan prim ödemek şartıyla) son basamak geliriyle yüzde 70 olan aylık bağlama oranı çarpılırdı. Yani 9000 gün (25 tam yıl) için aylık bağlama oranı (ABO) yüzde 70’ti. 2000-2008 arası (Yaşar Okuyan) dönemi için, Bağ-Kur’lularda ilk 3600 gün için yüzde 35, 3600 günden sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2, 9000 günden sonraki her 360 gün için yüzde 1.5 hesabıyla ABO bulunurdu ki 9000 gün için oran yüzde 65’e düşürülmüştür. Bu dönemde ABO ile çarpılan basamak gelirleri de düşürülmüştür. Son basamağın gelirinin dikkate alınması yerine 2000 ve sonraki yılların tüm basamaklarının ortalaması ABO ile çarpılmış ve emekli aylığı bulunmuştur.
Öte yandan 24 basamaklı Bağ-Kur gelir basamakları da yasaya göre her yıl bir önceki yılın TÜFE ve GH’si (enflasyon oranı ve gelişme hızı) ile çarpılması gerektiği halde 2000-2008 arasındaki tüm hükümetler tarafından enflasyon oranından bile düşük belirlenerek Bağ-Kur emekli aylıklarına darbe vurulmuştur. 1 Ekim 2008 sonrası (Faruk Çelik) dönemi için, aylık bağlama oranı her yıl (360 gün) için yüzde 2 hesabıyla yapılacaktır ki bu durumda 9000 gün için yüzde 50’ye düşürülmüş oldu. Bu nedenle ileride emekli aylıklarında büyük düşüş yaşanacak.