ABD'den teknoloji savaşında Çin'e karşı yeni cephe

ABD Başkanı Joe Biden ın başkanlık kararnamesiyle duyurduğu plana g&ouml;re, Washington, aralarında yarı iletkenler ve mikro-elektronik, kuantum bilgi teknolojileri ve belirli yapay zeka sistemlerinin olduğu &uuml;&ccedil; kritik teknoloji alanında Amerikan şirketlerinin girişim sermayesi ve hisse ortaklığı yatırımlarına kısıtlama getirecek. Biden, planı ulusal acil durum olarak nitelerken kısıtlamaların endişe kaynağı &uuml;lkelerin askeri, istihbarat, g&ouml;zetleme ve siber kapasiteler sağlayan hassas teknoloji ve &uuml;r&uuml;nleri geliştirmesinin yol a&ccedil;acağı tehditle başa &ccedil;ıkmayı ama&ccedil;ladığını bildirdi. Kararnamede, endişe kaynağı &uuml;lke olarak yalnızca Hong Kong ve Makau &Ouml;zel İdari B&ouml;lgeleri ile birlikte &Ccedil;in in adının anılması dikkati &ccedil;ekti. Yeni kısıtlamalar, Amerikan şirketlerinin s&ouml;z konusu &uuml;&ccedil; teknoloji alanında birleşme, satın alma, hisse ortaklığı, girişim sermayesi ve diğer y&ouml;ntemlerle &Ccedil;inli şirketlere yatırım yapmasını engelleyecek. Şirketler, ayrıca sıfırdan veya ortak girişimle bu sekt&ouml;rlere doğrudan yatırım yapamayacak, ortaklığa d&ouml;n&uuml;şebilecek bor&ccedil;-finansmanı ara&ccedil;ları sağlayamayacak. Yurt Dışı Yatırım G&ouml;zden Ge&ccedil;irme Kurulu oluşturulacak &Ouml;te yandan d&uuml;zenlemeyle Amerikan şirketlerinin yurt dışına yatırımlarının denetlenmesi i&ccedil;in bir g&ouml;zden ge&ccedil;irme mekanizmasının kurulmasını &ouml;ng&ouml;r&uuml;yor. Bu kapsamda ge&ccedil;en yıl kabul edilen &Ccedil;ip ve Bilim Yasası nın ilk taslaklarında yer alan Yurt Dışı Yatırım G&ouml;zden Ge&ccedil;irme Kurulu nun hayata ge&ccedil;irilmesi bekleniyor. Ulusal basında yer alan haberlere g&ouml;re, ABD li yetkililer, d&uuml;zenlemeye ilişkin yaptıkları bilgilendirmelerde, girişim sermayesi ve hisse ortaklığı t&uuml;r&uuml;nden yatırımların uzmanlık paylaşımını gerektirdiğini, hassas teknolojilerin transferinin engellenebilmesi i&ccedil;in bu t&uuml;rden yatırımların kontrol&uuml;n&uuml;n gerekli olduğunu vurguladı. Beyaz Saray dan bir yetkili, d&uuml;zenlemenin, Amerikan sermayesinin, d&uuml;şman veya endişe kaynağı &uuml;lkelerin ulusal g&uuml;venlik teknolojileri geliştirmesine destek olmasını &ouml;nlemeyi hedeflediğini bildirdi. Yetkili, bu alanlarda g&ouml;zden ge&ccedil;irme mekanizması oluşturulmasının ABD ye ulusal g&uuml;venliğini korumak i&ccedil;in yeni bir ara&ccedil; sağlayacağı değerlendirmesinde bulundu. &Ccedil;in in bizim paramıza ihtiyacı yok Bir başka Beyaz Saray yetkilisi de &Ccedil;in e &ccedil;ip sekt&ouml;r&uuml;nde getirilen ihracat kontrollerinin tek başına yeterli olmadığına, teknoloji transferinin asıl aracının yatırımlar olduğuna dikkati &ccedil;ekerek &Ccedil;in in bizim paramıza ihtiyacı yok. Net sermaye ihracat&ccedil;ısı bir &uuml;lke. Onlarda olmayan şey yordam bilgisi (know-how), bunun da aktarılması genelde belirli yatırım t&uuml;rleriyle yakından ilişkili. dedi. Yetkili, d&uuml;zenlemenin ABD şirketlerinin &Ccedil;in deki halka a&ccedil;ık şirketlerdeki hisse payları gibi mevcut pasif yatırımlarını etkilemeyeceğini vurguladı. Washington y&ouml;netimi, d&uuml;zenleme i&ccedil;in 45 g&uuml;nl&uuml;k bir istişare s&uuml;reci y&uuml;r&uuml;tme planlıyor. Bu s&uuml;re&ccedil;te kuralların iyileştirilmesi ve a&ccedil;ıklığa kavuşturulması i&ccedil;in &uuml;lke i&ccedil;indeki paydaşların ve m&uuml;ttefik &uuml;lkelerin g&ouml;r&uuml;şlerine başvurulacak. Kararnamede kısıtlama konuları genel hatlarıyla ifade edilirken detaylarının nasıl şekilleneceğini merak konusu. &Ouml;rneğin belirli yapay zeka sistemlerine y&ouml;nelik yatırımlara getirilen kısıtlamada s&ouml;z konusu belirli teknolojilerin hangileri olduğu a&ccedil;ık değil. Yapay zeka alanında, b&uuml;y&uuml;k model adı verilen ChatGPT benzeri &uuml;retken yapay zeka modellerinin hedef alınması muhtemel. Washington y&ouml;netimi, daha &ouml;nce ABD li mikro&ccedil;ip &uuml;reticisi Nvidia nın bu t&uuml;r modellere işlemci ve veri depolama kapasitesi sağlayan ileri teknoloji A100 ve H100 &ccedil;iplerinin &Ccedil;in e ihracatını yasaklamıştı. Y&uuml;ksek &ccedil;itli k&uuml;&ccedil;&uuml;k bah&ccedil;e Biden y&ouml;netiminden Ticaret Bakanı Gina Raimondo ve Hazine Bakanı Janet Yellen gibi yetkililer daha &ouml;nce yaptıkları a&ccedil;ıklamalarda, &Ccedil;in ile ekonomik ilişkilere b&uuml;t&uuml;n&uuml;yle zarar vermemek i&ccedil;in hassas sekt&ouml;rlerdeki yatırım ve ticaret kısıtlamalarının kapsamının dar ve hedefe y&ouml;nelik tutulması gereğinin altını &ccedil;izmişti. Beyaz Saray Ulusal G&uuml;venlik Danışmanı Jake Sullivan da ABD nin &Ccedil;in e y&ouml;nelik teknolojik ve ekonomik kısıtlamalarının ekonomik bağları koparmayı değil riskleri azaltmayı hedeflediğini vurgulamıştı. Amerikalı yetkililer, risklerden s&ouml;z edildiğinde, &Ccedil;in in askeri g&uuml;c&uuml;n&uuml;n gelişmesi ve buna bağlı artan ulusal g&uuml;venlik tehdidinin yanı sıra, elektronik ve siber casusluk kapasitesinin ve etnik ve dini azınlıklara y&ouml;nelik baskıları ve insan hakları ihlallerini yoğunlaştırabilecek g&ouml;zetleme ve takip teknolojilerinin geliştirilmesinin sakıncalarına dikkati &ccedil;ekiyor. Washington, bir yandan riskleri bertaraf etmeye &ccedil;alışırken &Ccedil;in ile ekonomik ilişkileri tamamen sekteye uğratabilecek y&ouml;nelimlerden ka&ccedil;ınmaya &ccedil;alışıyor. Bir Beyaz Saray yetkilisi, d&uuml;zenlemeye dair &Ccedil;in in Washington B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;isi Şie Fıng ı bilgilendirdiklerini, ABD y&ouml;netimin yalnızca kritik teknolojileri i&ccedil;eren dar bir alanda g&uuml;&ccedil;l&uuml; koruma sağlamayı hedefleyen yaklaşımını y&uuml;ksek &ccedil;itli k&uuml;&ccedil;&uuml;k bah&ccedil;e benzetmesiyle a&ccedil;ıkladıklarını aktardı. &Ccedil;in den ekonomik bağları koparma tepkisi &Ccedil;inli yetkililer ise ABD nin adımını ekonomik bağları koparmaya y&ouml;nelik bir adım olarak değerlendirdi. &Ccedil;in in Washington B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;iliği S&ouml;zc&uuml;s&uuml; Liu Pıngyu, yaptığı a&ccedil;ıklamada, yatırım kısıtlamalarının, &Ccedil;inli şirketlerin ve &Ccedil;in de iş yapan ABD li şirketlerin ve yatırımcıların &ccedil;ıkarlarına ciddi zarar vereceğini, iki &uuml;lke arasında normal ekonomik ilişkileri olumsuz etkileyeceğini savundu. S&ouml;zc&uuml; Liu, ABD tarafına s&ouml;z&uuml;nde durması, Başkan Biden ın &Ccedil;in ile ekonomik bağları koparmamaya y&ouml;nelik taahh&uuml;d&uuml;ne uyması, &Ccedil;in in ekonomik kalkınmasını durdurmaya ve bastırmaya son vermesi &ccedil;ağrısı yapıyoruz. ifadelerini kullandı. &Ccedil;in Ticaret Bakanlığı da yaptığı yazılı a&ccedil;ıklamada, ABD y&ouml;netiminin kendi şirketlerinin yurt dışına yatırım yapmasına kısıtlamasının, yatırım alanında riskleri azaltma bahanesiyle ekonomik bağları koparmaya, sanayi ve tedarik zincirlerini kesmeye y&ouml;nelik bir eylem olduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;ne yer verdi. A&ccedil;ıklamada, Bu eylem, ABD nin savunduğu adil rekabet ve piyasa ekonomisi ilkelerinden vahim bir sapmadır. Şirketlerin normal iş kararlarını etkileyecek, uluslararası ekonomik ve ticari d&uuml;zeni bozacak, k&uuml;resel sanayi ve tedarik zincirlerine ciddi zarar verecektir. değerlendirmesi yapıldı. &Ccedil;ip ve Bilim Yasası nın yıl d&ouml;n&uuml;m&uuml;ne denk geldi ABD de ge&ccedil;en yıl kabul edilen &Ccedil;ip ve Bilim Yasası nın yıl d&ouml;n&uuml;m&uuml;ne denk gelen kararname, Washington ın &ccedil;ip sekt&ouml;r&uuml;nde ihracat kısıtlamalarının ardından yatırım kontrolleriyle &Ccedil;in in bu alandaki teknolojik kabiliyetine set &ccedil;ekme niyetini bir kez daha ortaya koydu. ABD Kongresi 27-28 Temmuz 2022 de, yerli &ccedil;ip &uuml;retimine 280 milyar dolarlık teşvik &ouml;ng&ouml;ren &Ccedil;ip ve Bilim Yasası nı kabul etmişti. Biden ın 9 Ağustos 2022 de imzalayarak y&uuml;r&uuml;rl&uuml;ğe soktuğu yasa, &uuml;lkede yarı iletken &uuml;retimini teşvik i&ccedil;in 52 milyar dolarlık doğrudan desteğin yanı sıra yeni kurulan fabrikalara d&ouml;rt yıllığına y&uuml;zde 25 lik vergi indirimi sağlanmasını i&ccedil;eriyordu. Yasanın, teşviklerden yararlanmak isteyen şirketlere, &Ccedil;in deki &uuml;retim tesislerinin teknolojik kapasitesini geliştirmeme şartı getirmesi, Washington ın Pekin in bu alandaki etkisini sınırlama hedefine işaret ediyordu. &Ouml;te yandan ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Sanayi ve G&uuml;venlik B&uuml;rosu (BIS), 7 Ekim de &Ccedil;inli &uuml;reticilerin ileri &ccedil;ip teknolojilerine erişimine y&ouml;nelik kısıtlamalardan oluşan bir d&uuml;zenlemeyi duyurmuştu. D&uuml;zenlemeyle Amerikan şirketlerine &ccedil;ip &uuml;retimi i&ccedil;in gereken malzeme, makine ve donanımın &Ccedil;in e ihracatı i&ccedil;in lisans şartı getirilirken aralarında &Ccedil;in in en b&uuml;y&uuml;k hafıza &ccedil;ipi &uuml;reticisi Yangtze Memory Technologies (YMTC) ile en b&uuml;y&uuml;k yarı iletken donanım &uuml;reticisi Naura Technology Group un bulunduğu 31 şirket ve kurum İhracat Kontrol Listesi ne alınmıştı. Bakanlık, 12 Aralık ta ise aralarında YMTC gibi yapay zeka &ccedil;ip end&uuml;strisinde faaliyet g&ouml;steren 21 şirketin olduğu 36 &Ccedil;in şirketini ihracat yasağı listesine aldığını bildirmişti. ABD nin &Ccedil;in e yatırımları 5 yıldır d&uuml;ş&uuml;şte ABD nin &Ccedil;in e doğrudan yatırımları, ticaret savaşı olarak adlandırılan, iki &uuml;lke arasında 2018 de belirli alanlarda g&uuml;mr&uuml;k tarifelerinin karşılıklı arttırılmasıyla başlayan ve teknoloji alanında engelleyici adımlarla devam eden s&uuml;re&ccedil;te azalma eğilimine girdi. Uluslararası risk analiz ve danışmanlık şirketi Rhodium Group un verilerine g&ouml;re, ABD nin &Ccedil;in e doğrudan yatırımları, 2005-2018 yıllarında yılda ortalama 14 milyar dolarken 2018 den bu yana 10 milyar dolara geriledi. 2022 de 8,2 milyar dolar doğrudan yatırımlar, son 20 yılın en d&uuml;ş&uuml;k seviyesine indi. Amerikan şirketlerinin ve yatırımcılarının &Ccedil;in e girişim sermayesi t&uuml;r&uuml;nden yatırımları, 2022 de 14,4 milyar dolar ile tepe nokrasına ulaşırken 2022 de 1,3 milyar dolara kadar d&uuml;şt&uuml;. Analistler, Biden kararnamesinin hen&uuml;z başlangı&ccedil; olduğunu, sermaye kontrollerinin ABD ile &Ccedil;in arasındaki ekonomik ve teknolojik rekabetin yeni cephesi haline geleceğini &ouml;ng&ouml;r&uuml;yor.

ABD'den teknoloji savaşında Çin'e karşı yeni cephe

ABD'nin Amerikan şirketlerinin "endişe kaynağı ülkelere" teknoloji alanındaki yatırımlarına kontrol ve kısıtlamalar getirme planı, Çin ile teknolojik ve ekonomik rekabetin yeni cephesi olmaya aday görünüyor.

Öne Çıkanlar