Gürkaynak: Merkez Bankası bağımsız olmadan enflasyon düşmez

Bilkent &Uuml;niversitesi İktisat B&ouml;l&uuml;m&uuml; &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr. Refet G&uuml;rkaynak T&uuml;rkiye&rsquo;de se&ccedil;im sonrası para politikası ve makroekonomik beklentileri Bloomberg HT&rsquo;ye değerlendirdi. T&uuml;rkiye&rsquo;nin son bir bu&ccedil;uk yıldır derli toplu bir iktisat politikası &ccedil;er&ccedil;evesi olmadığını belirten G&uuml;rkaynak ş&ouml;yle konuştu: Hatırlarsanız TCMB&rsquo;nin d&uuml;ş&uuml;k faiz politikası 2021&rsquo;in yazında başladığı zaman ilk &ouml;nce faizi indireceğiz enflasyon inecek diye başladı. Enflasyon patladı. Arkasından faizi indireceği &Ccedil;in olacağız vardı. &Ccedil;in olmayacağımız &ccedil;ok hızlı ortaya &ccedil;ıktı ki olsaydık da &ccedil;ok iyi bir şey olmayacaktı zaten. Sonrasında faizi indireceğiz TL değer kaybediyor fakat o kazayla değil biz istediğimiz i&ccedil;in oluyor. Cari a&ccedil;ığı bu şekilde kapatacağız denildi. Cari a&ccedil;ık da tarihin en y&uuml;ksek d&uuml;zeylerine &ccedil;ıktı. Dolayısıyla eğer bu sonu&ccedil;lar isteniyorduysa bu politikaların zaten baştan uygulanmamalıydı denilecek bir işe başlandığını g&ouml;r&uuml;yoruz. Uygulanan politikaların sonu&ccedil;larından h&uuml;k&uuml;met de memnun değil Bu uygulanan politikaların sonu&ccedil;larından h&uuml;k&uuml;metin kendisinin de memnun olmadığını g&ouml;r&uuml;yoruz. Zira memnun olsalardı bu sonu&ccedil;ları bu kadar değiştirmeye &ccedil;alışmazlardı. Şu anda hem kur &uuml;zerinde hem menkul kıymetler fiyatları &uuml;zerinde &ouml;zellikle bono tahvil fiyatları &uuml;zerinde ama borsada ve t&uuml;rev enstr&uuml;manlarda da &ccedil;ok ağır bir kamu baskısı olduğunu ve hem mevzuatla hem telkinle bu fiyatların normalde oluşacaklar gibi oluşmalarına engel olunduğunu hepimiz g&ouml;r&uuml;yoruz. Bunun nedeni en başta uygulanan ve hi&ccedil;bir b&uuml;t&uuml;nl&uuml;ğ&uuml; olmayan iktisadi davranışın sonu&ccedil;larına bakıp bunun ne kadar k&ouml;t&uuml; sonu&ccedil;ları olduğu g&ouml;r&uuml;lmesin diye şimdi gidip ona zorla tahvil aldıracağız &ouml;b&uuml;r&uuml;ne aman dolar satma diyeceğiz berikini makası a&ccedil; diyeceğiz diğerine &ccedil;apraz kur takasını tamamen yasakladık yurtdışıyla yapamazsınız artık diyeceğiz. Bunları niye demek zorunda kalıyoruz? Yaptığımız hi&ccedil;bir şeye benzemediği i&ccedil;in. Dolayısıyla geldiğimiz noktada aslında i&ccedil;inde olduğumuz bir ekonomi modelinden bahsetmek ya da bir iktisat politikası &ccedil;er&ccedil;evesinden bahsetmek m&uuml;mk&uuml;n değil. Olmadığı i&ccedil;in de eğer b&ouml;yle devam edeceksek yine birşey yapmadığımız arada bir de sa&ccedil;ma sapan şeyler yaptığımız ve sonrasında bunları beğenmeyip bunları bastırmaya &ccedil;alıştığımız bir sistemle ger&ccedil;ekten bak maliye politikası bunu yapıyor, para politikası şunu yapıyor bu iki şey bu nedenle bir arada olabiliyor diyebileceğimiz bir normal sisteme sahip değiliz. H&uuml;k&uuml;metin tekrar se&ccedil;ilmesi durumunda vatandaş yaptığınız beğendik buna devam edin dediği i&ccedil;in se&ccedil;ilmiş olacak. Zaten kendileri de değiştirmeyeceklerini bu durumdan memnun olduklarını s&ouml;yl&uuml;yorlar. Mevcut iktisati politikaları s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lemez &Ouml;te yandan birazcık bakmayı biliyorsanız bunun s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lemez birşey olduğunu da g&ouml;r&uuml;rs&uuml;n&uuml;z. O y&uuml;zden iki şeyden birisi olmak zorunda. Ya hızla &ccedil;ok ağır bir kriz yaşayacağız ya da hızla kapalı bir ekonomi olmaya ve kapalı ekonomi olduğu i&ccedil;in de artık fiyat gibi şeylerin bir &ouml;nemi kalmayacak. Onlar zaten kamu tarafından belirlenir hale geldiler. Sen de tamam ben sinirlendim aldım gidiyorum diyemiyorsun kapalı ekonominin tanımı o. Onun i&ccedil;in de gariban kavruk bir &uuml;lkenin istemeye istemeye yaşar halde kendini buluyorsun. Bu ikisinden birine doğru gideceğiz. İkisi de T&uuml;rkiye&rsquo;nin &uuml;zerinde durabileceği şeyler değil zaten. Onun i&ccedil;in burada &ccedil;ok ciddi bir sıkıntı var. Burada izlenmesi gereken yol Merkez Bankacılığına saygı duyan herhangi birisinin yapacağı iş aşağı yukarı aynı. Orada hassas olan şey şu. Yeni gelen Merkez Bankası başkanının bakın ben nasıl bağımsızım nasıl eski merkez BAnkacılığına benzemeyen bir kopuş var diye size g&ouml;stereyim diyip faizi &ouml;rnek veriyorum y&uuml;zde 70&rsquo;e &ccedil;ıkarması iyi birşey değil. İki bakımda iyi değil. Birincisi o faizin bir anlamı var bu kadar sıkılaştırmak iyi değil bunu yapmamalısınız zaten. İkincisi bunu yaparak verdiğiniz sinyal ağır endişe sinyali de olabilir. Herkes 35-40 gibi seviyeleri d&uuml;ş&uuml;n&uuml;rken bu seviyeye &ccedil;ıkarırsanız bunlar ne g&ouml;rd&uuml;ler de bu seviyeye &ccedil;ıkardılar. Faiz aralığının alt ucu 30 civarında olsa gerek Bunun kamu maliyesi yansıması da var. Hazine nasıl işini yapacak bu faizlerle? dedirmemek lazım. Şu anda faizini makul olabileceği geniş&ccedil;e bir aralık var. O aralığın alt ucu herhalde 30 civarında olsa gerek &uuml;st ucu da nerede ben de bilmiyorum ama atarak diyeyim ki 60. Oradaki d&uuml;ş&uuml;neceğiniz şey şu enflasyonu d&uuml;ş&uuml;recek ve hızla d&uuml;ş&uuml;recek en d&uuml;ş&uuml;k faiz fasilitesiyle iş yapmak istiyorsunuz &ccedil;&uuml;nk&uuml; geri kalanı artık gereksiz sıkılaştırmaya giriyor. O sıkılaştırmanın T&uuml;rkiye&rsquo;de b&uuml;y&uuml;me işsizlik vs bakımından bir s&uuml;r&uuml; etkisi var. Bu bedava bir iş olsaydı &ccedil;ıkar faizi y&uuml;zde 2800&rsquo;e enflasyonu yarın indir ne g&uuml;zel oldu de ama insanların boğazından kesiyosunuz bunu yaparak. Onun i&ccedil;in de &ccedil;ok &ouml;zenle test ederek ilerlemek lazım. Şunu baştan s&ouml;yleyebilmek gerekiyor. Ben de bilmiyorum kimse şu anda T&uuml;rkiye&rsquo;de enflasyonu d&uuml;ş&uuml;rmek i&ccedil;in faizlerin tam ka&ccedil;a &ccedil;ıkması gerektiğini. G&ouml;rerek &ouml;ğreneceğiz biraz &ccedil;&uuml;nk&uuml; onun bir kısmı şuradan gelecek. İnsanlar diyecek ki ne g&uuml;zel kravatı olan aklı başında iktisat bilen ciddibirisi geldi buraya. Siz de dediniz ki ben faizi y&uuml;zde 20&rsquo;ye &ccedil;ıkarttım. Şimdi 20 benim beklediğimden aşağıda ama insanlara ya oraya sadece A&ccedil;ıl beyi koymadılar yanına koydukları başkan yardımcıları diğer g&ouml;revliler de farklı partilerden gelmemiş bunların hepsi merkez bankacı işlerini bilen gibi bir c&uuml;mleyi insanlara kurdurabiliyorsanız, d&uuml;zg&uuml;n bir sistem kurulmuş Hazine&rsquo;nin s&ouml;ylediği ile Merkez Bankası&rsquo;nın s&ouml;yledikleri birbirini tutuyor ben ikna oldum başaracaklar bu işi dedirtebiliyorsanız bravo size. Marifet insanları yapılanlara ikna etmek Burada marifet olan şey ben de davranışımı buna g&ouml;re değiştireyim dedirtebilmek. Bunu ne kadar d&uuml;ş&uuml;k faizle dedirtebiliyorsanız o kadar aferin size. Yapamıyorsanız eğer ki bu olabilir vatandaş &lsquo;10 senedir başımıza geleni g&ouml;r&uuml;yoruz, kime g&uuml;vendiysek nihayetinde enflasyon &ccedil;ıktı onun i&ccedil;in de hakkaten şunu yaptığını g&ouml;sterene kadar ben inanmayacağım&rsquo; diyorsa o zaman bunu zor yoldan yapmak zorundasınız. Zor yol reel faizin insanların ben bu faizle ben hi&ccedil;birşey yapamıyorum diyeceği seviyeye kadar y&uuml;kseltilmesi olur. İnsanlar ben bu faizlerle birşey yapamıyorum şirketler de kimsenin birşey alacak hali kalmadı malımı satamıyorum ki fiyatını artırayım desin. Bu da enflasyonu d&uuml;ş&uuml;rmenin k&ouml;t&uuml; yolu ama mecbursanız yapacağınzı yol. Marifet bundan ka&ccedil;ınmaya &ccedil;alışmak ve m&uuml;mk&uuml;n olduğunca ka&ccedil;ınmak. TCMB bağımsız olmadan enflasyonu d&uuml;ş&uuml;rmesi m&uuml;mk&uuml;n değil Merkez Bankası&rsquo;nın bağımsız olmadan herhangi bir faiz patikasıyla enflasyonu d&uuml;ş&uuml;rmesi m&uuml;mk&uuml;n değil. İnsanları d&ouml;ve d&ouml;ve değil &ouml;zledikleri bir Merkez Bankası&rsquo;nı g&ouml;sterebilirseniz, yaptığı kamu hizmetine saygısı olan i&ccedil;sel tutarlılığı olduğunu d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;ren insanlar gelirse olabilir mi olabilir. Bunun bir kısmı da bu &uuml;lkenin aklı başında bir iş yapılmasına karşı olan a&ccedil;lıktan işe yaracak zaten.

Gürkaynak: Merkez Bankası bağımsız olmadan enflasyon düşmez

Bilken Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Refet Gürkaynak Türkiye'de seçim sonrası para politikası ve makroekonomik beklentileri Bloomberg HT'ye değerlendirdi.

Öne Çıkanlar