Merkeziyetsiz finanstan tek merkeze

BEG&Uuml;M NUR ALKIŞ Bir s&uuml;redir değer kaybeden kripto para piyasaları i&ccedil;in Kasım ayı yaprak d&ouml;k&uuml;m&uuml; etkisi yarattı. Ay başında Binance ile FTX arasında tırmanan gerginlik hen&uuml;z ikinci haftada FTX CEO&rsquo;su Sam Bankman-Fried&rsquo;in istifası ve şirketin iflas işlemlerini başlatmasıyla bambaşka bir boyuta taşındı. Piyasalarda olası domino etkisini g&ouml;rmek de uzun s&uuml;rmedi. Daha &ouml;nce kripto paralardaki değer kaybıyla likitide sıkışıklığı yaşayan BlockFi, Temmuz ayında FTX ile 400 milyon dolarlık kredi anlaşması yaparak bu durumdan kurtulmuştu. Ancak BlockFi tarafının da iflas başvurusu aşamasında bulunduğu belirtiliyor. Belirsizlikler s&uuml;rerken, bir a&ccedil;ıklama da en eski kripto kredi platformlarından olan Genesis&rsquo;ten geldi. Genesis, FTX in iflasının ardından para &ccedil;ekme taleplerinin mevcut likiditeyi aştığını, bor&ccedil; verme ve yeni kredi oluşturma işlemlerini askıya alacağını a&ccedil;ıkladı. Piyasaların i&ccedil;inden ge&ccedil;tiği kriz sert eleştirileri de beraberinde getirdi. Kriz kahini olarak bilinen ekonomist Nouriel Roubini, kripto para birimini ve bazı b&uuml;y&uuml;k oyuncularını tamamen yozlaşmış bir ekosistem olarak tanımladı. Fed Başkan Yardımcısı Lael Brainard ise kripto para piyasasının finansal istikrar riskleri oluşturacak kadar b&uuml;y&uuml;meden sağlam bir d&uuml;zenlemeye ihtiyacı olduğunu ifade etti. G&uuml;ven oluşana kadar kriz s&uuml;rebilir Gelişmeleri değerlendiren Kadir Has &Uuml;niversitesi &Ouml;ğretim G&ouml;revlisi İsmail Hakkı Polat, kripto para piyasalarının uzun soluklu bir karmaşa d&ouml;nemine girdiğini ve g&uuml;ven ortamının oluşana kadar bunun s&uuml;rebileceğini s&ouml;yl&uuml;yor. Polat, bu konudaki tedirginliğin yeni yatırımcı ve girişimleri &ccedil;ekme konusunda olumsuz etki yaratacağını belirtiyor. Polat ayrıca ekosistemde kripto para okuryazarlığının d&uuml;ş&uuml;kl&uuml;ğ&uuml;ne ve mekanizmaların yeterince bilin&ccedil;li kullanılmadığına da vurgu yapıyor: &ldquo;Okuryazarlığı eksik kitle i&ccedil;in kripto varlık alım-satım platformlarının acil bir d&uuml;zenleme noktasına gitmesi gerekiyor.&rdquo; Yatırımcıları bıraktığı riskler a&ccedil;ısından piyasadaki g&uuml;ven ortamının yeniden sağlanması ise &ouml;nemli. Polat, g&uuml;ven probleminin aşılması i&ccedil;in &ldquo;rezerv kanıtına&rdquo; ve yatırımcıların insiyatifinde olan alım-satım platformları tarafından m&uuml;dahale edilmeksizin saklanan &ldquo;yeni nesil c&uuml;zdanlara&rdquo; ihtiya&ccedil; olduğunu s&ouml;yl&uuml;yor. İlgili haberler Kripto piyasasında şimdi de Genesis endişesi Kriptoda iflas dalgası b&uuml;y&uuml;yor Milyarderken dibe vuran kriptocudan tuhaf paylaşımlar Binance&rsquo;ten sekt&ouml;rel kurtarma fonu hamlesi Peki, kartopu etkisiyle b&uuml;y&uuml;yen endişe ve kriz ortamı ne anlatıyor? Bah&ccedil;eşehir &Uuml;niversitesi Blockchainist Merkezi Direkt&ouml;r&uuml; Dr. Bora Erdamar, bu noktada &ldquo;y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;kler ile varlıklar arasındaki dengesizliğe&rdquo; dikkat &ccedil;ekiyor. &ldquo;Bir anda fark edildi ki FTX&rsquo;in varlıkları 900 milyon dolar, y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;kleri 9 milyar dolar&rdquo; diyen Erdamar, sorunun temelinde riskin y&ouml;netilememesinin ve bilan&ccedil;o tutulamamasının yer aldığını s&ouml;yl&uuml;yor. Yaşanan domino etkisine ilişkin değerlendirmede bulunan Erdamar, &ldquo;Zaten riskli varlık sınıfında olan kripto paraların hizmet sağlayıcılarının da finansal a&ccedil;ıdan sağlam olmadığının g&ouml;r&uuml;lmesi, konunun FTX&rsquo;e &ouml;zg&uuml; bir durum olup olmadığını, başka alım-satım platformları da var mı? sorularını akla getirdi&rdquo; diyor. Ekosistemde tekelleşme tehdidi derinleşiyor Kripto ekosistemindeki sorunların kaynağını yine merkezi yapılarda g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml; s&ouml;yleyen Erdamar yaşanan krizle Binance&rsquo;in pazardaki etkisinin arttığına ve biraz daha monopol bir yapı haline geldiğine dikkat &ccedil;ekiyor: &ldquo;Ekosistemde monopoller g&ouml;rmeye başladık, daha da g&ouml;rebiliriz.&rdquo; Sekt&ouml;rde yaşanan fiyat hareketliliğine de değinen Erdamar, &ldquo;Kripto varlıklarla, kripto varlık &uuml;zerine hizmet sağlayan platformları ayırmak lazım. Daha &ouml;nce yaşanan sıkıntılarda işin y&uuml;zde 90&rsquo;ında konu kripto varlıklarda değil, kripto varlıklarla yatırımcılar arasındaki aracılarda yaşandı. Dolayısıyla reg&uuml;lasyonların kapsamı da bu aracılar olmalı&rdquo; a&ccedil;ıklamasında bulunuyor. Ortaya &ccedil;ıkış felsefesinden uzaklaşıyor Kripto para piyasalarını, yatırımcıları maruz bıraktığı riskler a&ccedil;ısından geleneksel finans ile değerlendiren Mindstone Blockchain Labs CEO su Tansel Kaya, &ldquo;Gitgide geleneksel finans ile i&ccedil;i&ccedil;e ge&ccedil;iyor. S&uuml;rekli bir d&uuml;zenlenme ile birlikte kripto varlıkları daha fazla bankacılık sisteminin i&ccedil;erisine girdiğini g&ouml;r&uuml;yoruz. Kripto varlıklar ortaya &ccedil;ıkış felsefesinden uzaklaşıyor&rdquo; diyor. Binance CEO su CZ: Hadi tekrar inşa edelim Piyasalarda yaşanan olumsuz gelişmelerin ardından &ldquo;sekt&ouml;rel kurtarma hamlesi&rdquo; ise gecikmedi. Binance&rsquo;in CEO&rsquo;su Changpeng Zhao, Twitter&rsquo;dan yaptığı paylaşımında, likidite sorunu yaşayan g&uuml;&ccedil;l&uuml; projelere yardım i&ccedil;in bir fon oluşturduğunu a&ccedil;ıkladı ve &ldquo;Kripto bir yere gitmiyor. Biz h&acirc;l&acirc; buradayız. Haydi tekrar inşa edelim&rdquo; ifadelerini kullandı. Kripto paranın sorunlarını daha &ouml;nce de kendi &ccedil;&ouml;zm&uuml;ş bir ekosistem olduğunu belirten Erdamar, Binance CEO&rsquo;sunun bu hamlesini &ldquo;&ccedil;ok yapıcı bir &ccedil;aba&rdquo; olarak tanımlıyor. Piyasalarda bir s&uuml;re daha yaşanan gelişmelerin yankılarının s&uuml;rmesi beklenirken, piyasaya ilgi duyanlar i&ccedil;in &ldquo;şimdi ne olacak?&rdquo; sorusu akıllara daha sık gelecek gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor.

Merkeziyetsiz finanstan tek merkeze

Öne Çıkanlar