Tarımda iklim değişikliğinin faturası kabarıyor

Tarım sekt&ouml;r&uuml; a&ccedil;ısından risk y&ouml;netimi her ge&ccedil;en g&uuml;n daha kritik ve &ouml;nemli bir h&acirc;l alıyor. Risklerin doğru şekilde y&ouml;netilemediği noktada krizlerle y&uuml;zleşmek ka&ccedil;ınılmaz. Krizi &ccedil;&ouml;zmenin faturası ise riski y&ouml;netmekten &ccedil;ok daha pahalıya mal oluyor. Ve bu durum sadece &uuml;reticiyi değil g&uuml;n&uuml;n sonunda t&uuml;keticiyi de olumsuz şekilde etkiliyor. Artan girdi maliyetleri, yaşlanan kırsal n&uuml;fus, tarım vasfının dışına &ccedil;ıkarılan topraklar d&acirc;hil olmak &uuml;zere tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n pek &ccedil;ok kronik sorunu genel riskler arasında sayılabilir. Ve bunların hepsi gıda arz g&uuml;venliği başta olmak &uuml;zere gıda enflasyonu gibi bir&ccedil;ok krizi tetikleyen fakt&ouml;rler arasında sıralanabilir. Ama bize g&ouml;re bu riskler arasında en kalıcı ve yıpratıcı olanı k&uuml;resel iklim değişikliği&hellip; &Ccedil;&uuml;nk&uuml; olumsuz hava şartlarının sıklığı, şiddeti ve yarattığı hasarın etkisi her ge&ccedil;en g&uuml;n katlanarak artıyor. &Ccedil;ok klasik ve dillere pelesenk olmuş bir ifadeyle tarım, &uuml;st&uuml; a&ccedil;ık bir fabrika. Yılın 365 g&uuml;n&uuml; t&uuml;rl&uuml; risklere maruz kalabilen bir &uuml;retim modelinden bahsediyoruz. Deyim yerindeyse iklim değişikliğinin tehdit ettiği tarım artık bir nevi kumara d&ouml;n&uuml;şt&uuml;. Doğal afet olarak nitelenen hava olaylarına aslında doğa afeti demek daha doğru gibi geliyor bize... &Ccedil;&uuml;nk&uuml; insanlığın yarattığı hasara karşın doğanın insanoğlundan almaya başladığı intikamın ta kendisi bu. K&uuml;resel iklim değişikliğinin bir nevi faturasını &ouml;der durumdayız. Bu bazen aşırı yağış, sel, fırtına, dolu ya da don olarak karşımıza &ccedil;ıkıyor bazen de kuraklık ve aşırı sıcak şeklinde y&uuml;z&uuml;m&uuml;ze &ccedil;arpıyor. Bazen de hastalık ve zararlılarda artış şeklinde fatura &ccedil;ıkarıyor bize. Bunların hepsi tarımsal verim, kalite ve fiyatlar &uuml;zerindeki baskıyı artırıyor. Her t&uuml;rl&uuml; olumsuz hava olaylarını tek başına k&uuml;resel iklim değişikliğine bağlamak ya da ilişkilendirmek eksik bir bakış a&ccedil;ısı olur, onu baştan belirtelim. Ama son yıllarda yaşanan afetlerde iklim değişikliğinin etkileri de yadsınamaz. Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) tarafından yayınlanan veriler her ge&ccedil;en g&uuml;n artan risklerin boyutunu somut olarak ortaya koyuyor. 2021&rsquo;in tamamında toplam 550 bin hasar ihbarı alan TARSİM&rsquo;in hasar &ouml;demesi bir &ouml;nceki yıla g&ouml;re y&uuml;zde 103 artarak 2.7 milyar TL ile rekor kırdı. Ge&ccedil;en yılın en temel risklerinin başında da don, dolu ve kuraklık geldi. Ama risklerdeki artışı daha iyi anlamak adına verilere bir de farklı periyodlarda bakmakta fayda var. &Ouml;rneğin ge&ccedil;en yılın ilk 6 ayında 322 bin ihbar alan TARSİM&rsquo;in bu yılın ilk 6 ayında aldığı ihbar sayısı 408 bine &ccedil;ıkmış durumda. İhbarlarda y&uuml;zde 27 artış s&ouml;z konusu. İhbarlardaki artış &ouml;denen tazminatlara da yansıyor. 2021 yılının ilk 6 ayında 465 milyon TL tazminat &ouml;deyen TARSİM, bu yılın ilk 6 ayında 712 milyon TL tazminat &ouml;dedi. Bir başka deyişle tazminat &ouml;demelerinde y&uuml;zde 53 artış yaşandı. Bu yılın ilk 6 ayında ise en &ccedil;ok ihbar alınan temel riskler don (%35), dolu (%33) ve fırtına (%24) hasarı olarak sıralandı. 2022&rsquo;nin ilk yarısında 82 bin don ihbarı alınırken, 78 bin dolu ihbarı ve 56 bin fırtına hasarı ihbarı kayıtlara ge&ccedil;ti. Yazımızın başında tarım i&ccedil;in &ldquo;&uuml;st&uuml; a&ccedil;ık fabrika&rdquo; tabirini hatırlattık ama riskler fabrikanın &uuml;st&uuml;n&uuml; kapasanız da sıfırlanmıyor. &Ouml;rt&uuml; altı tarım olarak da nitelenen seracılık da olumsuz hava şartlarından nasibini alıyor. Bu yılın ilk 6 ayında seralardan toplam 7 bini aşkın ihbar alınırken, bunun 4 bin 503&rsquo;&uuml; dolu ihbarı olarak kayıtlara ge&ccedil;ti. Bu sayı seralardan gelen toplam ihbarın y&uuml;zde 64&rsquo;&uuml;ne denk geliyor. Ardından 1.107 ihbar (%16) ile fırtına hasarı geliyor. Geri kalan 1.400 ihbar (%20) ise diğer nedenler (Hortum, sel, su baskını, kar ağırlığı vs.) olarak kategorize edilmiş durumda. Bu arada şunu da hatırlatalım. Bug&uuml;n T&uuml;rkiye&rsquo;de tarımsal alanların sadece y&uuml;zde 22&rsquo;si sigortalanmış durumda. Dolayısıyla mevcut etkilerin sadece beşte biri &ouml;l&ccedil;&uuml;lebilir durumda. Bu da iklim değişikliğinin hem bitkisel hem de hayvansal &uuml;retimde yarattığı hasarın aslında &ccedil;ok daha y&uuml;ksek olduğunu g&ouml;steriyor. Tabii bu, g&ouml;r&uuml;nen maliyetlerin bir kısmı&hellip; Bir de yaşanan rekolte kaybı sonrası y&uuml;kselen gıda fiyatları ve artan ithalatın etkisiyle ortaya &ccedil;ıkan maliyetler var ki &ccedil;ok daha ağır. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin 3&rsquo;te biri sigorta yaptırıyor TARSİM Genel M&uuml;d&uuml;r&uuml; Serpil G&uuml;nal, ge&ccedil;en yılın tamamını 4.7 milyar TL prim &uuml;retimi ile kapadıklarını belirtirken, TARSİM&rsquo;in bu yılın ilk 6 ayındaki prim &uuml;retiminin 4.8 milyar TL&rsquo;ye ulaştığını s&ouml;yl&uuml;yor. Tarım ve Orman Bakanlığına g&ouml;re T&uuml;rkiye&rsquo;de &Ccedil;ift&ccedil;i Kayıt Sistemi&rsquo;nde (&Ccedil;KS) kayıtlı yaklaşık 2 milyon civarında &ccedil;ift&ccedil;i bulunduğunu ifade eden Serpil G&uuml;nal, bunun &uuml;&ccedil;te birine denk gelen 657 bin civarında &ccedil;ift&ccedil;inin (işletme sayısı) sigorta yaptırdığını belirtiyor. &Ccedil;ift&ccedil;inin son yıllarda hem artan riskler hem de yetiştirdiği değeri y&uuml;ksek &uuml;r&uuml;nler nedeniyle sigortaya daha sıcak bakmaya başladığını kaydeden G&uuml;nal, &ldquo;Pamuk, buğday gibi &uuml;r&uuml;nlerin sigortalanmalarında da artış var. Aydın&rsquo;da pamukta sigortalılık y&uuml;zde 72 seviyelerinde. Manisa&rsquo;da &uuml;z&uuml;mde sigortalılık oranı y&uuml;zde 55&rsquo;lerde &ccedil;&uuml;nk&uuml; &uuml;z&uuml;mde don hasarından kaynaklı olarak ge&ccedil;en yıl 600 milyon TL civarında hasar &ouml;demesi ger&ccedil;ekleştirdik. Manavgat&rsquo;ta seraların y&uuml;zde 80&rsquo;i sigortalı durumda zira ge&ccedil;en yıl Antalya&rsquo;da seralarda ciddi hasarlar meydana gelmiş ve 120 milyon TL civarında hasar &ouml;demeleri ger&ccedil;ekleştirmiştik&rdquo; diyor. &Ccedil;ayır tırtılı ay&ccedil;i&ccedil;eği tarlalarını istila etti İklim değişikliği, olumsuz hava şartlarının direkt etkisi kadar hastalık ve zararlı sayısındaki artışlar gibi dolaylı etkilere de sahip. Trakya ve G&uuml;ney Marmara b&ouml;lgesinde &ccedil;ayır tırtılı bu sezon ay&ccedil;i&ccedil;eği &uuml;reticilerinin k&acirc;busu oldu. Başta Edirne, Kırklareli, Tekirdağ da g&ouml;r&uuml;len &ccedil;ayır tırtılı &Ccedil;anakkale, İstanbul, Balıkesir, Bursa, Bilecik ve Eskişehir&rsquo;de de g&ouml;r&uuml;l&uuml;nce &ccedil;ift&ccedil;iler alarma ge&ccedil;ti. Artan &ccedil;ayır tırtılı pop&uuml;lasyonu gelişim d&ouml;nemindeki bitkilere ciddi şekilde zarar veriyor. Sekt&ouml;r paydaşları, &ccedil;ayır tırtılı zararının alınan &ouml;nlemler sonrası rekoltede y&uuml;zde 3-5 oranında sınırlı bir olumsuz etkisi olacağı g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Ay&ccedil;i&ccedil;eği ve yağlı tohumlar konusunda uzman olan Trakya &Uuml;niversitesi M&uuml;hendislik Fak&uuml;ltesi Genetik ve Biyom&uuml;hendislik B&ouml;l&uuml;m Başkanı Prof. Dr. Yal&ccedil;ın Kaya, tırtıl pop&uuml;lasyonundaki artışta tek bir sebebin olmadığını belirtirken iklim değişikliği fakt&ouml;r&uuml;ne ayrıca dikkat &ccedil;ekiyor. Prof. Dr. Kaya, &ldquo;Tırtıl normalde daha &ccedil;ok fundalık ve orman kenarlarında g&ouml;r&uuml;l&uuml;yordu ama bu kış &ccedil;ok soğuk ve sert ge&ccedil;medi. O y&uuml;zden tırtılın &uuml;remesi &ccedil;oğaldı ve yayılımı hızlandı. 150&rsquo;den fazla bitkide zarar yaratan &ccedil;ayır tırtılı, ekolojik dengedeki bozulmanın da etkisiyle bu yıl daha &ccedil;ok g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor&rdquo; diyor. Drone yardımıyla zirai ila&ccedil;lama faaliyetlerinin s&uuml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml; kaydeden Prof. Dr. Kaya, &ldquo;&Ccedil;ayır tırtılı ile m&uuml;cadele ederken arı pop&uuml;lasyonu g&ouml;z ardı etmemek lazım. Zirai ila&ccedil;lamalardan arıların olumsuz etkilenmemesi i&ccedil;in zamanlamanın doğru yapılması gerekir. Arıların bitkilerden uzakta olduğu saatlerde m&uuml;cadele edilmesi daha doğru olur&rdquo; uyarısında bulunuyor. &ldquo;Olağan&uuml;st&uuml; bir durum&rdquo; Trakya Birlik Genel M&uuml;d&uuml;r&uuml; Hakan &Ccedil;alen, &ccedil;ayır tırtılı istilası i&ccedil;in &ldquo;olağan&uuml;st&uuml; bir durum&rdquo; diyor. Ge&ccedil;miş d&ouml;nemlerde bunun yerel bazda, 3-5 k&ouml;yde g&ouml;r&uuml;ld&uuml;ğ&uuml;n&uuml; belirten &Ccedil;alen, şuan istisnasız t&uuml;m Trakya ve G&uuml;ney Marmara&rsquo;nın istila altında olduğunu ifade ediyor. &Ccedil;alen, &ldquo;Konuştuğumuz ziraat m&uuml;hendisleri, Mayıs-Haziran d&ouml;nemindeki yoğun yağışların tırtılın &uuml;remesi i&ccedil;in ideal şartlar yarattığını s&ouml;yl&uuml;yor. Trakya&rsquo;da 3.5 milyon dekar ay&ccedil;i&ccedil;eği ekili alan varsa bunun y&uuml;zde 10&rsquo;una denk gelen 300 bin dekarda &ccedil;ayır tırtılı hasar yaratmış olabilir. Ortada bir afet durumu var. Bu durum, Trakya&rsquo;daki ay&ccedil;i&ccedil;eği rekoltesini ister istemez etkileyecektir. Hasarın boyutunu şimdiden s&ouml;yleyebilmek g&uuml;&ccedil;. Hasar tespit &ccedil;alışmaları s&uuml;r&uuml;yor&rdquo; diyor. AVRUPA DA KURAKLIK ALARMI İklim değişikliği d&uuml;nyanın d&ouml;rt bir yanında farklı şekilde kendini g&ouml;steriyor. Son yıllarda kuraklık bir&ccedil;ok &uuml;lkenin kapısını &ccedil;aldığı gibi şimdilerde de Avrupa&rsquo;da tarımsal &uuml;retimi tehdit ediyor. O y&uuml;zden son haftalarda &ldquo;Avrupa sıcaklarla kavruluyor&rdquo; haberlerine sık sık rastlasak da aslında sıcaklığın &ouml;tesinde kuraklık riskini de konuşuyoruz artık. İtalya, son 70 yılın en kurak d&ouml;nemini yaşıyor. 2022 başından bu yana yağışların y&uuml;zde 50 azaldığı &uuml;lkenin t&uuml;m kuzey ve orta kısmında tarımsal &uuml;retim ciddi risklerle karşıya. D&uuml;nyanın en verimli ovaları arasında g&ouml;sterilen Po Ovası, bu yıl yetersiz yağışlar y&uuml;z&uuml;nden kuraklıkla karşı karşıya kaldı. &Ccedil;eltik başta olmak &uuml;zere Po Ovasında yetiştirilen pek &ccedil;ok &uuml;r&uuml;nde 30-40 rekolte kaybı riski doğdu. Fransa da aşırı sıcaklar başta şaraplık &uuml;z&uuml;m bağları olmak &uuml;zere tarımı olumsuz etkiliyor. Yağışlardaki azalma ile birlikte aşırı sıcak hava dalgalarının vurduğu Portekiz ve İspanya da kuraklık senaryoları masaya yatırılmış durumda. Bu &uuml;lkelerde su kısıtlamaları g&uuml;ndeme gelmeye başladı. Kuraklığın tehdit ettiği bir diğer &uuml;lke de İspanya. D&uuml;nyanın en b&uuml;y&uuml;k zeytin &uuml;reticisi ve zeytinyağı ihracat&ccedil;ısı konumundaki &uuml;lkede zeytin rekoltesinde ciddi bir d&uuml;ş&uuml;ş bekleniyor. Aslına bakarsanız Avrupa nın neredeyse tamamında bu sezon ciddi bir kuraklık riski baş g&ouml;stermiş durumda. Avrupa Komisyonuna bağlı Ortak Araştırma Merkezi, Avrupa Kuraklık G&ouml;zlemevi ne dayalı bir değerlendirme olan Avrupa da Kuraklık - Temmuz 2022 raporunu yayınladı. Rapora g&ouml;re, İngiltere, Romanya, Almanya, Macaristan, Slovenya ve Hırvatistan da kuraklık başta olmak &uuml;zere olumsuz hava koşulları y&uuml;z&uuml;nden tarımsal &uuml;retimde verim kaybı yaşama riski y&uuml;ksek &uuml;lkeler arasında yer alıyor. ABD nin bazı eyaletleri de kuraklıktan nasibini alıyor. &Ouml;nceki yıllarda da bu risklere sık sık maruz kalan ABD, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini 3P stratejisi ile y&ouml;netmeye &ccedil;alışıyor. Predict, Plan, Prepare (Tahmin et, Planla, Hazırlan). Bu kapsamda eyaletler, kuraklık yaşanan b&ouml;lgede su kısıtı ve &uuml;retim deseninde değişiklik d&acirc;hil olmak &uuml;zere farklı &ouml;nlemleri hızlı şekilde hayata ge&ccedil;iriyor. Aslında t&uuml;m bunlar gıda arz g&uuml;venliği ve gıda fiyatlarının yine g&uuml;ndemden d&uuml;şmeyeceğinin işaretleri. Pandeminin bozduğu dengeler ve Ukrayna-Rusya savaşının yarattığı jepolitik riskler yetmezmiş gibi kuraklık başta olmak &uuml;zere yaşanan olumsuz hava koşullarına bağlı rekolte ve verim kaybı, tarımsal emtia fiyatları &uuml;zerinde baskı yaratmaya devam edecek.

Tarımda iklim değişikliğinin faturası kabarıyor

Diğer Yazılar