Tarım Bakanlığına kritik uyarı ve öneriler

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve sekt&ouml;r temsilcilerinin g&ouml;r&uuml;ş&uuml;ne a&ccedil;ılan &ldquo;Tarımsal &Uuml;retimin Planlanması Hakkında Y&ouml;netmelik Taslağı&rdquo; i&ccedil;in sekt&ouml;r paydaşları tespit, uyarı, &ouml;neri ve g&ouml;r&uuml;şlerini bakanlığa iletmeye başladı. Antalya Tarım Konseyi (ATAK), Tarım ve Orman Bakanlığı&rsquo;nın hazırladığı Tarımsal &Uuml;retimin Planlanması Hakkında Y&ouml;netmelik Taslağını g&ouml;r&uuml;şmek &uuml;zere icra kurulu ve &uuml;yelerinin katılımıyla toplantı d&uuml;zenledi. Tarım sekt&ouml;r&uuml;nden 49 kurum ve kuruluşun temsil edildiği ATAK toplantısında &uuml;retim planlamasının &ouml;nemine vurgu yapılırken, planlamaya y&ouml;n verecek d&uuml;zenlemeler ile ilgili g&ouml;r&uuml;ş alışverişinde bulunuldu. ATAK Başkanı Ali &Ccedil;andır, hazırlanan y&ouml;netmelik taslağının uygulanabilirliği, denetlenebilirliği, planlamaya kimlerin katkı koyacağıyla ilgili tarım sekt&ouml;r&uuml;nde bazı soru işaretleri olduğunun altını &ccedil;izdi. ATAK toplantısına katılan tarım paydaşları, temsilcileri, &uuml;r&uuml;n planlamasıyla ilgili g&ouml;r&uuml;ş ve taleplerini dile getirirken, toplantı sonunda 11 maddelik bir rapor hazırlandı. Hazırlanan rapor, Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel &Uuml;retim Genel M&uuml;d&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;&rsquo;ne iletildi. TASLAK YETERSİZ Raporda, Antalya Tarım Konseyi&rsquo;nin &uuml;retim planlaması ve modellemesi &ccedil;alışmasının i&ccedil;erisinde olmaya hazır olduğu kaydedilirken, &uuml;retim planlaması i&ccedil;in d&uuml;nyada farklı modeller uygulandığına şu tespitlerle dikkat &ccedil;ekildi: &ldquo;Tarımsal &uuml;retimin planlanması konusu, gelişmiş d&uuml;nyada, bir taraftan doğrudan destek ve teşvikler aracılığı ile diğer taraftan da medeni ve bor&ccedil;lar hukukunda &ccedil;&ouml;z&uuml;lm&uuml;şt&uuml;r. Mutlaka o uygulama modellerinden esinlenilmelidir. Taslak bu konuda yetersiz kalmıştır.&rdquo; &Ouml;NCE KAYIT SİSTEMİ D&Uuml;ZENLENMELİ &Uuml;retim planlamasının uygulanabilmesi i&ccedil;in başta Bakanlık kayıt sistemleri olmak &uuml;zere, ilgili mevzuatta planlama modeline uygun değişikliklerin acilen yapılması gerekliliğine işaret edilen raporda, &ldquo;Uygulamaya ancak bu değişikliklerden sonra sağlıklı şekilde ge&ccedil;ilebilir. Planlamanın uygulama usul ve esasları a&ccedil;ık, berrak, sade ve i&ccedil; tutarlılığa sahip olmalıdır. Planlamayı konu alan kurul ve benzeri oluşumların kompozisyonu aşırı merkeziyet&ccedil;i, mevzuat&ccedil;ı ve sekt&ouml;r&uuml;n tek boyutuna sıkıştırılmış haldedir. Mutlaka y&ouml;netişime, uzmanlık alanına ve doğal işleyişe uygun hale getirilmelidir&rdquo; denildi. TARIM SAYIMI VE ALIM GARANTİSİ İSTENDİ ATAK&rsquo;ın raporunda, &uuml;retim planlaması uygulamasından &ouml;nce kapsayıcı ve ger&ccedil;ek&ccedil;i bir tarım sayımı yapılması gerektiğinin altı &ccedil;izildi. Raporda, planlama modelinin uygulanmasında &ldquo;alım garantili&rdquo; ve &ldquo;sigortalı&rdquo; bir yapının oluşturulması gerekliliği vurgulandı. Rapora g&ouml;re, uygulama başvuruları, izinleri ve muvazaaları &ccedil;ok daha sade, akıcı, esnek ve hızlı hale getirilmeli. &Uuml;retim planlamasının başarısının, Tarım ve Orman Bakanlığı personelinin nitelik ve nicelik olarak hazır olmasına da bağlı olduğu vurgulanan raporda, &ldquo;Planlamaya uygun personel kapasitesi yaratılmalıdır&rdquo; denildi. Uygulamadaki havza-işletme ve &uuml;r&uuml;n ilişkisinin a&ccedil;ık&ccedil;a kurulması istenen raporda, &ldquo;Uygulamanın pilot havzalar veya işletmeler i&ccedil;in ge&ccedil;erli olması ile t&uuml;m &uuml;lke genelinde pilot &uuml;r&uuml;nler i&ccedil;in ge&ccedil;erli olması arasındaki farklar, modelin performansı bakımından kapsamlı tartışılmalıdır&rdquo; denildi. ATAK ın raporunda şu tespit ve sorunlar &ouml;ne &ccedil;ıktı: 1.1. Madde 2&rsquo;de d&uuml;zenlenen Y&ouml;netmelik kapsamı (Havza veya işletme bazı) ile Madde 5.5&rsquo;tetanımlanan Planlama Kurulu g&ouml;revleri (&uuml;r&uuml;n bazlı &ccedil;alışma ve asgari-azami miktar belirleme)arasında tutarsızlık, belirsizlik ve karmaşa vardır. 1.2. Madde 6&rsquo;da tanımlanan &Uuml;retim Planlama Kurulunun tamamen Bakanlık &uuml;st y&ouml;netimb&uuml;rokratlarından oluşması, Y&ouml;netmeliğin ve Kurulun ama&ccedil;larını ger&ccedil;ekleştirmeyle uyumludeğildir. Ama&ccedil;-g&ouml;rev uyumsuzluğu oluşturmaktadır. 1.3. Y&ouml;netmelik Madde 6.5&rsquo;teki Kurul g&ouml;revleri, ancak Bakanlık biriminin teklifi kapsamındaifa edilebiliyor. Bu durum belirsizlik ve karmaşa yaratıyor. Belirli bir havzadaki belirli bir&uuml;r&uuml;n ya da &uuml;r&uuml;n grubu teklif ediliyorsa ama&ccedil;lara uygun planlama işlevi zayıflıyor. 1.4. Y&ouml;netmelik Madde 7&rsquo;deki il/il&ccedil;e m&uuml;d&uuml;rl&uuml;k g&ouml;revleri, mevcut iş y&uuml;k&uuml;ne ilave g&ouml;revlerikapsamaktadır. Bu durum zaten aşırı y&uuml;k altındaki personel &uuml;zerinde ve &ouml;zellikle saha&ccedil;alışmalarının ifası konusunda imkansız y&uuml;kler getirecektir. 1.5. Y&ouml;netmelik Madde 11 ve 12&rsquo;deki planlama ve izin faaliyetleri konusunda b&uuml;rokratikyoğunluk, mevzuat imkansızlıkları ve gereksiz zaman kayıpları s&ouml;z konusudur. 1.6. Y&ouml;netmelik Madde 13, 14 ve 15&rsquo;teki hayvansal &uuml;retim planlaması ve izinleri konusubelirsizlik i&ccedil;indedir. 1.7. Y&ouml;netmelik Madde 17 ve 18&rsquo;deki başvurular, değerlendirmeler ve kontroller konusuciddi ge&ccedil;ersizlikler i&ccedil;ermektedir. &Ouml;zellikle Bakanlık kayıt sistemine kayıtlı olma durumuortalama olarak y&uuml;zde 30 civarındadır. Bu oranın artırılması ise, başta Medeni ve Bor&ccedil;larkanunları olmak &uuml;zere pek &ccedil;ok diğer zorluklar ve muvazaaların giderilmesine bağlıdır. 1.8. Bakanlık kayıt sisteminde &ouml;zellikle &Ccedil;ift&ccedil;i Kayıt Sistemi (&Ccedil;KS) ve benzeri kayıtsistemlerinin yapısal sorunları bulunmaktadır. Bu sorunlar aşılmadan tarımsal &uuml;retimplanlama işlevinin bu y&ouml;netmelikle &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; imkansızdır. 1.9. Bu Y&ouml;netmelik h&uuml;k&uuml;mleriyle doğrudan ilgili diğer d&uuml;zenlemelerle yeterli bağlarkurulmamıştır. Ayrıca diğer d&uuml;zenlemelerde bu Y&ouml;netmelikle uyumlu değişiklikleryapılmamıştır. Bunlar yapılmadan Y&ouml;netmeliği uygulamak sistemi &ccedil;&ouml;kertecektir. 1.10. Birden fazla il/il&ccedil;e sınırlarında arazisi olan &ccedil;ift&ccedil;i ve işletmelerin ayrı ayrı izinbaşvurularında bulunmaları ciddi zorluklar ve iş kayıpları yaratacaktır. 1.11. Bu Y&ouml;netmelik ve dayandığı Tarım Kanunu&rsquo;ndaki cezai şartlar, &uuml;retimden caydırıcıağırlıktadır. 1.12. &Uuml;retim planlamasının iki temel unsuru; kapasite ve taleptir. Bu Y&ouml;netmelikte ikisi deson derece zayıf ve yetersiz d&uuml;zeyde, dolaylı yer almıştır. 1.13. Bu Y&ouml;netmelik taslağı a&ccedil;ık, anlaşılır ve i&ccedil; tutarlılık halinde değildir. 1.14. Y&ouml;netmelik T&uuml;rkiye&rsquo;de bulunan 30 tarım havzasında 2017 yılından bu yana desteklenen21 &uuml;r&uuml;n i&ccedil;in mi plan yapacak? Yoksa diğer t&uuml;m &uuml;r&uuml;nleri de kapsayacak mı? A&ccedil;ık değildir. 1.15. Y&ouml;netmelik g&uuml;n&uuml;m&uuml;z piyasa ve &uuml;retim koşullarına, hızına uygun değildir. 1.16. TARSİM&rsquo;e mevzuatta yer verilmemiştir. 1.17. Başvuru s&uuml;releri ve takvimi konusu a&ccedil;ık değildir. Her &uuml;r&uuml;n ve il&ccedil;ede farklı zaman ister.Bu başvuru s&uuml;releri vb. takibi i&ccedil;in &ccedil;ift&ccedil;i yaş ortalamamız uygun değildir. ATAK ın raporunda &ouml;neri ve talepler ise ş&ouml;yle sıralandı: 2.1. Tarımsal &uuml;retimin planlanması ve modellemesi i&ccedil;in sekt&ouml;r paydaşlarıyla katılımcılığa,y&ouml;netişime ve uzmanlık alanlarına yoğunlaşmış &ccedil;alışma grubu faaliyetine mutlaka ve&ouml;ncelikle başlanmalıdır. Antalya Tarım Konseyi olarak b&ouml;yle bir &ccedil;alışma grubu faaliyetinekatılmaya hazırız. 2.2. Tarımsal &uuml;retimin planlanması konusu gelişmiş d&uuml;nyada, bir taraftan doğrudan desteklerve teşvikler aracılığı ile diğer taraftan da medeni ve bor&ccedil;lar hukukunda &ccedil;&ouml;z&uuml;lm&uuml;şt&uuml;r. Mutlakao uygulama modellerinden esinlenilmelidir. Taslak bu konuda yetersiz kalmıştır. 2.3. Planlamanın uygulanabilmesi i&ccedil;in başta bakanlık kayıt sistemleri olmak &uuml;zere ilgilimevzuatta planlama modeline uygun değişikliklerin acilen yapılması şarttır. Uygulamayaancak bu değişikliklerden sonra sağlıklı şekilde ge&ccedil;ilebilir. 2.4. Planlamanın uygulama usul ve esasları a&ccedil;ık, berrak, sade ve i&ccedil; tutarlılığa sahip olmalıdır. 2.5. Planlamayı konu alan kurul ve benzeri oluşumların kompozisyonu aşırı merkeziyet&ccedil;i,mevzuat&ccedil;ı ve sekt&ouml;r&uuml;n tek boyutuna sıkıştırılmış haldedir. Mutlaka y&ouml;netişime, uzmanlıkalanına ve doğal işleyişe uygun hale getirilmelidir. 2.6. Planlama modelinin uygulanmasında &ldquo;alım garantili&rdquo; ve &ldquo;sigortalı&rdquo; bir yapınınoluşturulması gereklidir. 2.7. Uygulamadaki havza-işletme ve &uuml;r&uuml;n ilişkisi a&ccedil;ık&ccedil;a kurulmalıdır. 2.8. Uygulamanın pilot havzalar veya işletmeler i&ccedil;in ge&ccedil;erli olması ile t&uuml;m &uuml;lke genelindepilot &uuml;r&uuml;nler i&ccedil;in ge&ccedil;erli olması arasındaki farklar, modelin performansı bakımından kapsamlıtartışılmalıdır. 2.9. Uygulama başvuruları, izinleri ve muvazaaları mutlaka taslaktakinden &ccedil;ok daha sade,akıcı, esnek ve hızlı hale getirilmelidir. 2.10. Planlamanın uygulama performansı bir taraftan modelleme performansına bağlı olduğugibi, diğer taraftan da bakanlık personelinin nitelik ve nicelik olarak hazır olmasına bağlıdır.Mevcut haliyle değerlendirildiğinde, planlamaya uygun personel kapasitesi yaratılmalıdır. 2.11. Planlama taslağında bulunmayan sekt&ouml;r kapasitesi ve talebi konularında a&ccedil;ık ve ger&ccedil;ek&ccedil;ikurgu yaratılmalıdır. Bunun i&ccedil;in de planlama uygulamasından &ouml;nce kapsayıcı ve ger&ccedil;ek&ccedil;i birtarım sayımı yapılmak zorundadır. ADANA &Ccedil;İFT&Ccedil;İLER BİRLİĞİ DE G&Ouml;R&Uuml;ŞLERİNİ PAYLAŞTI ATAK ın yanısıra Adana &Ccedil;ift&ccedil;iler Birliği ve Adana Turun&ccedil;gil &Uuml;reticileri Birliği, ortak bir a&ccedil;ıklama yaparak &ldquo;Tarımsal &Uuml;retimin Planlanması Hakkında Y&ouml;netmelik Taslağı&rdquo; ile ilgili &ccedil;ekince ve g&ouml;r&uuml;şlerini paylaştı. Planlı &uuml;retimin &uuml;lke ihtiya&ccedil;ları ve yaratacağı katma değer hesabı ile &uuml;retim ve su imkanlarımızın en iyi şekilde kullanılarak yapılması, t&uuml;m &ccedil;ift&ccedil;ilerimizin yetiştirdiği &uuml;r&uuml;nlerden para kazanarak, &uuml;retimin s&uuml;rekliliği hepimizin ortak arzusudur denilen a&ccedil;ıklamada Planlı &Uuml;retim ile ilgili y&ouml;netmelik taslağı &uuml;zerine &ccedil;ift&ccedil;ilerimizle bu sabah yaptığımız toplantı neticesinde Adana &Ccedil;ift&ccedil;iler Birliği ve ADAT&Uuml;B aşağıdaki maddeleri i&ccedil;eren ortak bir rapor hazırlayarak g&ouml;r&uuml;şlerimizi bakanlığımıza sunmuştur denildi. 10 maddelik g&ouml;r&uuml;şte şu tespitler &ouml;ne &ccedil;ıktı: 1- Planlı &Uuml;retim, yasak ve kısıtlamalarla değil, &ccedil;ift&ccedil;ilerin erken a&ccedil;ıklanacak teşvik ve desteklerle y&ouml;nlendirilerek ekim desenin belirleneceği, doğru ve zamanında dış ticaret politikası uygulamalarıyla daha dengeli bir &uuml;retim modeli olacağı inancındayız. 2- Planlı &uuml;retime ge&ccedil;iş &ouml;ncesi uydu yardımı ve sahada ilgili il&ccedil;e m&uuml;d&uuml;rl&uuml;ğ&uuml; elemanlarınca tam ve g&uuml;venilir bir tarım sayımı yapılmalı, t&uuml;m ekili ve dikili alanlar ile hayvan varlığı envanterimiz &ccedil;ıkarılmalıdır. Dikili &uuml;r&uuml;n gruplarında verimlilik, hasat zamanı, b&ouml;lgeye uyum ve &uuml;retim yoğunluğu da dikkate alınacağından cins bazında sayımın da yapılması gerekmektedir. 3- Tarımsal &Uuml;retimin Planlanması Kurulu&rsquo;nda kamunun yanı sıra daimi oy hakkı olan &uuml;ye olarak &ccedil;ift&ccedil;i, tarımsal &uuml;r&uuml;n ihracat&ccedil;ısı ve akademiden de temsilciler olmalıdır. 4- &Ccedil;ok yıllık &uuml;r&uuml;n gruplarında verimlilik, hastalığa karşı duyarlılık ve pazar talepleri doğrultusunda &uuml;r&uuml;n grubu ve cins değişikliği planlama dışında tutulmalı ve kurul kararı olmadan değişikliğe m&uuml;saade edilmelidir. 5- T&Uuml;İK&rsquo;in a&ccedil;ıkladığı Tarımsal Yeterlilik oranları %150&rsquo;nin &uuml;zerinde olan &uuml;r&uuml;nlerde kurulun aksi kararı olmazsa dikimine yasak getirmek, ihracatı olan ve &uuml;lkemize d&ouml;viz getiren ancak yeterlilik oranı %150&rsquo;nin &uuml;zerinde olan fındık, incir, &uuml;z&uuml;m, kayısı, narenciye, elma ile olası ekilebilecek ve benzeri &uuml;r&uuml;nlerin kısıtlanması; istihdam, katma değer ve dış pazar gibi ekonomik kayıplara neden olacaktır. Bu nedenle ihracata y&ouml;nelik, katma değeri y&uuml;ksek &uuml;r&uuml;nlere kısıtlama getirilmemelidir. 6- İl ve il&ccedil;e m&uuml;d&uuml;rl&uuml;klerinin ekim ve dikim m&uuml;saadesi vermesindeki &ouml;ncelik kriterleri yetersizdir. Bu kriterlerin hepsini sağlayan &ccedil;ift&ccedil;iler arasındaki se&ccedil;im neye g&ouml;re ve nasıl yapılacaktır ? Bu &uuml;reticilerin belirlenmesinde kayırma ve şaibe iddialarıyla &ccedil;ift&ccedil;i ile yetkili kamu kurumları karşı karşıya gelebilecektir. 7- Ekonomik sebepler ve ge&ccedil;mişten birikmiş bor&ccedil;ları nedeniyle risk alarak farklı tek yıllık &uuml;r&uuml;n ekmek isteyen &ccedil;ift&ccedil;imize sadece &uuml;retim yaptığı yılın desteklemelerinden muaf kalarak se&ccedil;im yapma şansı verilmelidir. Aksi takdirde bu durum, ekonomik sıkıntı i&ccedil;indeki bir &ccedil;ok &ccedil;ift&ccedil;imizin &uuml;retimden kopmasına neden olabilecektir. 8- Ziraat Bankası tarafından kullandırılan s&uuml;bvansiyonlu tarımsal işletme kredileri, sermayeye karışmış durumda olan işletmeler i&ccedil;in, kredi baremi d&uuml;ş&uuml;k olan &uuml;r&uuml;nlerin ekimine y&ouml;nlendirilmesi d&uuml;ş&uuml;k kredi limiti ile &uuml;retime başlanmasına neden olacak ve &ccedil;ift&ccedil;inin &ouml;zel bankalara y&uuml;ksek faizle bor&ccedil;lanmasını arttıracaktır. 9- &Ccedil;ukurova gibi eğimi y&uuml;zde 6&rsquo;nın altında olan ve &ccedil;ok yıllık meyve yetiştiriciliği i&ccedil;in iklim, toprak ve su gibi ekolojik şartları uygun olan ve ihra&ccedil; edilerek d&ouml;viz ve istihdam yaratan &uuml;r&uuml;nlere yasak getirerek, sadece y&uuml;zde 6 eğim ve &uuml;zeri yerlerde &ccedil;ok yıllık meyveciliğe izin verileceğini bildiren madde kaldırılmalıdır. 10- Planlı &uuml;retim; &ouml;ncelikle alternatifli &uuml;r&uuml;nlerin yetiştiği, sulama imkanlarının olduğu bir ka&ccedil; farklı il&ccedil;ede pilot olarak uygulandıktan sonra alınacak sonu&ccedil;lara g&ouml;re &uuml;lke &ccedil;apında uygulamaya ge&ccedil;ilmelidir. &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki g&uuml;nlerde farklı kurum, kuruluş ve sekt&ouml;r temsilcilerinden Tarım ve Orman Bakanlığının s&ouml;z konusu y&ouml;netmelik taslağına ilişkin g&ouml;r&uuml;şler gelmeye devam edecek. Tarımda planlı ve istikrarlı bir &uuml;retim i&ccedil;in sekt&ouml;r&uuml;n uyarı, tespit ve &ouml;nerilerine kulak vermekte fayda var. Kırsalın ger&ccedil;eklerinden kopuk, eksik ve hatalı uygulamalarla &uuml;retimin s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirğini sağlamak m&uuml;mk&uuml;n değil. Umarız b&ouml;yle kritik bir konuda sekt&ouml;r&uuml;n g&ouml;r&uuml;şleri ciddiye alınır ve ortak akıl ile hareket edilir. Umarız yapılan &ccedil;alışmalar boşa gitmez ve ortaya &uuml;reticisinden t&uuml;keticisine kadar değer zincirinin t&uuml;m halkalarının kazandığı planlı ve verimli bir &uuml;retim modeli ortaya konur. Gelişmeleri takip edip, sizlerle paylaşacağız. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Tarım Bakanlığına kritik uyarı ve öneriler

Diğer Yazılar