Tarımın 2018-2022 stratejik planı
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2018-2022 Stratejik Planını açıkladı.
Yaklaşık 100 sayfalık stratejik planda 2013-2017 dönemi stratejik planında yakalanan başarı oranları da paylaşılmış.
2013-2017 planında 5 stratejik alan, 6 amaç ve 17 hedef belirlenmiş.
Hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığı veya ne kadar ulaşıldığı ölçen Bankanlık, 2013-2017 Stratejik Planı’nın gerçekleştiği 4 yıllık uygulama dönemi sonunda toplamda yüzde 83 oranında hedef değerlere ulaşıldığını kaydediyor.
Yüzde 83 oldukça başarılı bir oran.
Böyle yüksek bir oran karşısında bizim anlamakta zorlandığımız bazı noktalar var.
Mesela, 4 yıllık stratejik plan sürecinde başarı oranı bu kadar yüksek iken neden hâlâ tarımda kronik sorunlar yerli yerinde duruyor?
Üretim plansızlığı, yüksek girdi maliyetleri, ithalata dayalı üretim modeli, pazarlama sorunu gibi temel sıkıntılar neden hâlâ gündemimizi meşgul ediyor?
Kağıt üzerindeki resmi başarının kırsaldaki yansımasını neden yüzde 83 oranında göremiyoruz?
O yüzden 2018-2022 stratejik planını okurken de benzer şeyler aklımızdan geçti.
Oldukça güzel bir şekilde hazırlanan stratejik planların teorideki başarısını pratikte yakalayamadığımız sürece çok bir şey ifade etmiyor.
Ankara’da yapılan analizler ve bunun sonucunda oluşturulan politikalar, kırsalın gerçeğinden kopuk olduğu sürece hedefe ulaşılamıyor.
2018-2022 stratejik planı içerisinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının temel çalışma alanlarına ilişkin güçlü ve gelişmeye açık yönler ile dış çevrede karşı karşıya kaldığı tehditlerin ve fırsatların belirlenmesi için GZFT analizi de yapılmış.
Stratejik planda yer alan GZFT maddelerini yorumsuz şekilde sıralayalım:
TARIMDA GÜÇLÜ YÖNLER
*** Tarımsal üretimde ve gıda denetiminde otorite kurum olmak
*** Güçlü ve geniş teşkilat yapısı
*** Uluslararası kuruluşlarla olan güçlü bağlar
*** Tarımsal üretime verilen destekler
*** Bakanlığın araştırma ve geliştirme kapasitesi
*** Eğitim ve yayım faaliyetleri
*** Kırsal kalkınma desteklerinin bütçedeki payının artması
*** Bilişim ve veri tabanı altyapısı
*** Büyük ovaların Tarımsal Sit Alanı olarak belirlenmesi
*** Gıda ve yem laboratuvarlarının mevcudiyeti
*** Bölgesel ve kırsal kalkınma proje deneyimleri
*** Toprak koruma, arazi kullanım planları, toplulaştırma vb. çalışmalar
TARIMDA ZAYIF YÖNLER
*** Veri tabanları arasında fonksiyonel bir entegrasyonun sağlanamamış olması
*** Tarımsal pazarlamadaki aksaklıklar
*** Kooperatifleşme ve örgütlenme eksiklikleri
*** Uzun vadeli tarım politikalarındaki eksiklikler
*** Toplulaştırma çalışmaları ile sulama projelerinin birlikte yürütülememesi
*** Stratejik insan kaynakları yönetimi yapılamaması
*** Kamuoyunda kurumsal algının zayıflığı
TARIMDA FIRSATLAR
*** Stratejik coğrafi konum (İklim/Olası Pazarlar/Lojistik)
*** Verimli toprak yapısı ve doğal kaynaklardaki çeşitlilik
*** Nüfusun demografik ve sosyolojik yapısındaki değişimler
*** Teknolojik gelişmeler
*** Tarım sanayi entegrasyonu
*** Dünya genelinde gıda sektörünün kazandığı değer
*** Farklı üretim çeşitlerine olan ilginin artması
*** Kırsal yatırımların oluşturacağı istihdam olanakları
*** Avrupa Birliği ile olan ilişkiler ve bu pazara olan yakınlık
*** Gıda güvenilirliği ve uluslararası normlara uyum için düzenlemeler ve kontrollerin yapılması
*** Gıda güvenilirliği konusundaki bilinç artışı
*** Su ürünleri üretimine uygun deniz ve içsu kaynaklarının varlığı
*** Su ürünlerinde dış pazar avantajı
*** Sektöre yönelik pazar talebinin sürekliliği
*** Sermayenin tarıma ilgisinin ve kredi imkanlarının artması
*** Çevre konusunda bilinç düzeyinin artması
*** Yenilenebilir enerjinin üretimi ve tarımda kullanım olanakları
*** Üreticinin sözleşmeli tarıma yönelmesi
*** Agro-eko turizm açısından avantajların olması
*** Organik ve iyi tarım ürünlerine olan talebin artması
*** Aşı ve biyolojik madde üretimindeki gelişmeler
*** Büyük ölçekli hayvancılık işletmelerindeki artış
*** Marka olabilecek yöresel ürün çeşitliliği
*** Ar-Ge’ye ayrılan kamu kaynaklarının artması
*** Özel sektörün Ar-Ge’ye ilgisindeki artış
TARIMDA TEHDİTLER
*** Tarım arazilerinin çok küçük, parçalı ve dağınık olması
*** Kırsal altyapı yetersizlikleri ve mevcut altyapının modernizasyon ihtiyacı
*** Kayıt dışı üretimin varlığı
*** Tarımsal girdilerde ve teknolojilerde dışa bağımlılık ve maliyetlerin yüksekliği
*** İklim değişikliği ve çevre kirliliği
*** Bölgede yaşanan politik sıkıntılar / savaşlar
*** Hayvan ve bitki hastalıkları
*** Tarım arazilerinin tarım dışı alanlarda kullanılması
*** Su kaynaklarının azalması
*** Ülkelerin dış ticaret politikalarındaki değişiklikler ve rekabetin artması
*** Gıda güvenilirliği konusundaki bilgi kirliliği
*** Tarım sektöründeki gizli işsizlik ve kayıt dışılığın yaygınlığı
*** Kırsal alanlarda genç işgücünün azalması ve göç
*** Üretimde geleneksel davranış eğilimleri ve alışkanlıkları
*** 6360 sayılı Kanun gereğince, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda yapılan değişiklikle büyükşehir ve ilçe belediyelerinin tarım konusunda her türlü faaliyet ve hizmette bulunabilmesi
*** Hayvansal protein tüketim azlığı
*** Sektörde nitelikli işgücü eksikliği
*** Tarımsal üretim kaynaklarının verimli kullanılamaması
Özetle, güçlü yönlere ve fırsatlara baktığımızda mevcut şartlarda potansiyelin maalesef oldukça gerisinde bir performans karşımıza çıkıyor.
Zaten bunun teyidini de zayıf yönler ve tehditler kısmı doğrular nitelikte.
122 MİLYAR TL'LİK KAYNAK
Peki '2018-2022 Stratejik Planı'nın amaçları neler?
Erişilebilir ve sürdürülebilir tarımsal ürün arzını sağlamak, ulusal ve uluslararası alanda rekabet gücü yüksek bir tarım sektörü oluşturmak hedefleniyor.
Uluslararası standartları gözeterek, üretimden tüketime doğal kaynakların ve insan sağlığının korunması amacıyla gıda ve yem güvenilirliğini sağlamak amaçlanıyor.
Bitki sağlığını koruyucu tedbirler almak, hayvan hastalık ve zararlılarını kontrol ve eradike etmek, hayvan refahını sağlamak misyon ediniliyor.
Kırsal ekonomiyi geliştirmek, kırsal alanların tarımsal, sosyal ve fiziki altyapısını iyileştirmek isteniyor.
Su ürünleri kaynaklarını korumak ve sürdürülebilir işletimini sağlamak, su ürünleri üretimini geliştirmek amaçlanıyor.
Tarımsal üretimde kalite ve verimliliği artırmaya yönelik Araştırma-Geliştirme çalışmaları yürütmek ve kurumsal kapasiteyi geliştirmek hedefleniyor.
Tüm bu amaçları güden 2018-2022 stratejik planın tahmini toplam kaynağı 122 milyar lirayı aşıyor.
Ciddi bir kaynak…
Tarım sektörünün yol haritasını belirleyen ve geleceğine şekil veren bu stratejik planlarda yer alan hedeflere umarız sadece kağıt üzerinde değil realitede de ulaşılır.
İrfan Donat
Bloomberg HT Tarım Editörü