Erol Oytun Ercan
Demokratların Başkan adayı Joe Biden ve Cumhuriyetçi Başkan Donald Trump arasındaki başkanlık yarışının sonucu sadece ABD’yi değil tüm dünyayı ilgilendiriyor.
Uzmanlara göre Başkan Trump’ın kurumlardan ziyade ikili ilişkiler üzerinden kurduğu ABD’nin diplomatik ve ticari ilişkileri şu anki yönetimin seçimlerden sonra devam etmesi durumunda çok fazla bir değişiklik göstermeyecek. Fakat Trump ile olan ikili ilişkilerin ne kadar sürdürülebilir olduğuna dair hala belirli endişeler bulunuyor.
Amerikan liderliğini yeniden tesis etme
Trump'ın Demokrat rakibi Joe Biden ise kampanya sitesinde ve Foreign Affairs’de yayınladığı makalelerde vurguladığı ‘Amerikan liderliğini yeniden tesis etme’ hedefi doğrultusunda bir dış politika çerçevesi çiziyor. Buna göre, ABD açık ve anlaşılır hedefler koyarak, sağlam temelli stratejiler belirleyerek küresel liderliği yeniden ele almalı.
Foreign Affairs’deki makalesinde ‘orta sınıfı önceleyen bir dış politika’ vurgusu yapan Biden, “Çin ya da herhangi bir ülkeye karşı rekabette üstün gelmek için ABD yenilikçi tarafını sivriltmeli ve demokrasilerin küresel çaptaki gücünü birleştirerek kötüye kullanılan ekonomik uygulamalara ve eşitsizliğe karşı mücadele etmeli.” ifadelerini kullanıyor.
“Biden’ın tahayyülünde ABD’nin lider olduğu bir demokratlar birliği kurmak var”
Joe Biden’ın dış politika çizgisini değerlendiren Antalya Bilim Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarık Oğuzlu, “Biden’ın tahayyülünde ABD’nin lider olduğu bir demokratlar birliği kurmak var. Asıl soru eğer böyle bir birlik kurulursa Türkiye bunda yer alacak mı, almayacak mı?” dedi.
Politika Analisti Alastair Newton ise Biden’ın güçlü bir NATO destekçisi olduğunu belirterek, “Biden Türkiye’ye insan hakları, basın özgürlüğü ve bölgedeki askeri müdahaleler konusunda da baskı yapacaktır.” diye belirtti.
“Biden’ın ek gümrük vergisi koymasını beklemiyoruz”
Türk Amerikan İş Adamları Derneği ve Amerikan Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Süleyman Sanlı ticari eksende Biden dış politikasını değerlendirerek ek gümrük vergileri beklemediklerini keza Joe Biden’ın uluslararası ticareti ve uluslararası kurumları destekleyen politikaların sinyallerini verdiğine değindi.
Bloomberg HT'ye değerlendirmede bulunan analistlere göre Başkan Trump’ın ise daha realist ve göreceli daha izolasyonist denilebilecek bir dış politika çizgisi var. Analistler Trump’ın dış politika anlayışında ikili ilişkiler, güç mücadeleleri ve günlük tutarsızlıkların hakim motif olduğunu belirtiyor. Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler de Başkan Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kurduğu kişisel ilişki ekseninde şekilleniyor.
“Türkiye’nin ulusal çıkarı için Trump’ın seçilmesi kısa ve orta vadede daha iyi olabilir”
“Her ne kadar Trump’ın politikalarından hoşnut olmasam da Türkiye’nin ulusal çıkarı için Trump’ın seçilmesi kısa ve orta vadede daha iyi olabilir. Ben şahsen Trump’ı ABD Başkanı olarak görmek istemem ama Türkiye’nin ulusal çıkarları için bu daha iyi olabilir.” diyen Oğuzlu, uzun vadede ise Trump’ın dünya sistemine ciddi zararlar verebileceğinin altını çiziyor.
Oğuzlu, Demokratların liberal hegemonya stratejisini benimseyeceklerini ve bunun da Türkiye’nin hareket alanını kısıtlayacağını söylerken, “Bu açıdan Türkiye’ye daha fazla hareket alanı tanıyacak olan Trump tercih edilebilir, fakat Trump da tutarlı değil. Bu yüzden bu da sürdürülebilir bir ilişki değil.” yorumunda bulundu.
“Trump döneminde belirli sektörler için artırılan vergi oranları kademeli olarak azaltılabilir”
Sanlı ise Trump seçildiği takdirde küresel güç mücadelesinin derinleşerek devam edeceğini ama Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin dış ticaret açığı konusunda sadece söylem farkı olduğunu belirterek, “Dış ticaret açığı ABD açısından sürdürülebilir değil, Demokratlar sadece ABD’de üretim yapma sloganlarını daha yumuşak söylemeye devam eder Cumhuriyetçiler daha sert söylemeye devam eder.” diye ekledi.
Türkiye ile ABD arasındaki ticareti ve gümrük vergilerini değerlendiren Sanlı, “Biden seçildiği takdirde Türk ürünlerine daha fazla gümrük vergisi uygulanacağını zannetmiyorum.” dedi ve Başkan Trump döneminde belirli sektörler için artırılan vergi oranları bir süre devam edeceğini sonrasında ilişkiler normalleşmeye başladığında bu vergilerin kademeli olarak kaldırılabileceğini söyledi.
“Gümrük vergisi olmasa da Türkiye’ye başka yaptırımlar gelebilir”
Newton da Biden’ın gümrük vergisi uygulamaya Başkan Trump kadar hevesli olmadığını vurguluyor fakat Türkiye’ye karşı başka yaptırımların gelebileceğinin muhtemel olduğunun da altını çiziyor.
Uluslararası ticareti değerlendiren Oğuzlu ise Trump’ın şu anki düzene ciddi zarar verebileceğine değinerek, “Çok taraflı liberal düzen, ticaret devletlerinin yaşayabileceği iklim Türkiye için önemli.” diye ekledi.