"Çin ve İsveç'in merkez bankaları dijital para için pilot uygulamaya başladı"
Manchester Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. İsmail Ertürk Bloomberg HT'ye dijital parada yaşanan son gelişmeleri anlattı
Manchester Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. İsmail Ertürk Merkez Bankaları’nın dijital para çalışmalarındaki son gelişmeleri Bloomberg HT’den Sefer Yüksel'e değerlendirdi.
Ertürk, artık “Merkez Bankaları dijital para basacak mı?” sorusunun sorulmamasını gerektiğini çünkü Merkez bankalarının dijital para basacaklarını ve artık bunun etkilerinin nasıl olacağına dair paydaşlarla çalışmalar başlattıklarını belirtti.
Çin’in ve İsveç’in pilot uygulamaya başladıklarının altını çizen Ertürk, diğer ülke Merkez Bankaları’nın gelişmeleri iyi takip edip standartlara uygun dijital para basmaları gerektiğini de ekledi.
Ertürk’ün dijital paralar hakkında aktardığı son gelişmeler şöyle;
Son birkaç ayda yeni bir ivme kazandı Merkez Bankaları’nın dijital para basma faaliyetleri. Dijital parada Çin daha ileri durumda, bu yüzden diğerlerinden ayırmak gerekiyor. Merkez Bankası’nın dijital parayı genel ekonomide kullanılması için pilot uygulamaya geçtiler. Aynı zamanda İsveç’te de şubat ayında pilot uygulamaya geçti. Dünyadaki hemen hemen her Merkez Bankası düşünme, araştırma veya pilot alanında çalışmaları var.
Avrupa Birliği daha pilot aşamasında değil, araştırma aşamasında ve ekim ayında yayınladıkları raporda görüş alma raporu yani; biz artık euroyu dijital olarak basacağız ve bunu Avrupa Merkez Bankası basacak ayrıca paydaşların görüşleri nelerdir diye yayınladıkları ciddi bir rapor. 2021 yılının ortasında harekete geçecekler, yapılan plan budur. “Merkez Bankaları dijital para basacaklar mı?” sorusundan ziyade basacaklar ve etkilerini konuşmaya başladılar.
Pandemiden sonra elektronik paralarla ödemelerde ciddi bir artış oldu. Elektronik parayla alışverişin arkasında özel sektör var ve Merkez Bankaları yok. Bunun arkasındaki özel şirket batarsa, finansal sisteme de riskleri var. Büyük teknoloji firmaları elektronik işine girerlerse, o zaman Merkez Bankaları bunun finansal sisteme olan risklerini, özellikle de kriz zamanı görmek isteyecek.
Avrupa Merkez Bankası'nın raporuna baktığınız zaman yabancı bir kripto para ödemeler şirketinin zora girmesinden dolayı bizim ülkelerimiz zarar görür mü endişesi var. Çin’in öteki Merkez Bankaları'ndan önde olması ve Alibaba ve WeChat gibi şirketleri kurmuş olmaları da etkili oluyor.
Merkez bankalarının bankalarla çalışması gerekiyor. Çünkü halen müşterilerin bankalarda mevduat hesapları var. Uygulamalar çok önemli Merkez bankaları kendi uygulamasını mı oluşturacak, yoksa mevcut bankaların mobil uygulamaların içinde bir cüzdan mı üretecek. Çin 4 tane büyük banka ile anlaştı. Bu hem yasal hem de teknoloji anlamında, maliyeti açısından merkez bankaları için kolay bir iş değil. İsveç’te pilot uygulamada bankalarla birlikte çalışıyorlar.
Küresel para sistemi yaratılmalı mı?
Tek bir para olacağını sanmıyorum. Merkez bankalarının dijital para basması ve standart oluşturmada koordineli çalışması konusunda resmi bir yaklaşım var. Standartlaşma çok önemli olur. Merkez Bankaları'nın birbiri ile uyum içinde olması gerekir, ABD’de basılan dijital paranın AB’de nasıl kullanılacağı gibi konular çok önemli. Standarda uymayanların dijital paraları dışlanabilir. Bu yüzden iyi takip edilmesi gerekir.
Çin gerçekten önemli. Olaya sadece finansal olgu, ödemeler teknoloji olarak bakmıyor. Dijital ekonomide önemli yatırımlar yapıyor ve dijital bir finansal sistemin yaratılmasını planlıyor. Çin'in stratejik ekonomik hedeflerinden biri ama diğer ülkelerde aynı şeyi görmek mümkün değil. Dünyanın en büyük fintech kuruluşu Alibaba'nın yan kuruluşu ve yakında borsaya açılacak olan Ant Group’un hisseleri arz olduğunda, dünyanın 2. Veya 3. en büyük bankası olacak borsa değeri açısından. HSBC ve Golden Sachs’tan daha büyük olacak.
