Enflasyon yüksek enerji ve gıda maliyetlerinin etkisiyle bir eşiği daha aştı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Mart ayında yıllık tüketici enflasyonu yüzde 61,14 olarak gerçekleşti.

Verilere göre aylık bazda artış yüzde 5,46 oldu.

Mart ayında çekirdek enflasyonda da artış devam etti. Buna göre çekirdek enflasyon yüzde 48,39 olarak kaydedildi.

Yıllık üretici enflasyonu Şubat ayının ardından Mart ayında da üç haneli gerçekleşti. Mart'ta üretici enflasyonu yüzde 114,97 seviyesine yükseldi. Aylık bazda üretici fiyatlarındaki artış ise yüzde 9,19 oldu.

Üretici enflasyonu ile tüketici enflasyonu arasındaki makas 53,8 puanla yine rekor kırdı.

Yıllık en yüksek artış ulaştırmada

TÜİK verilerine göre bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup yüzde 99,12 ile ulaştırma oldu. Ulaştırmayı yüzde 70,33 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 69,26 ile ev eşyası takip etti.

Yıllık en düşük artış ise yüzde 15,08 ile haberleşme ana grubunda gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla yüzde 26,73 ile eğitim, yüzde 26,95 ile giyim ve ayakkabı ve yüzde 34,95 ile sağlık oldu.

Aylık görünümde de ulaştırmadaki artış öne çıktı.

Mart ayında artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 13,29 ile ulaştırma, yüzde 6,55 ile eğitim, yüzde 6,04 ile lokanta ve oteller oldu.

Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı Mart ayında en az artış gösteren ana gruplar yüzde 1,78 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 1,84 ile konut ve yüzde 2,78 ile eğlence ve kültür oldu.

Fiyatı en çok artan ürün motorin oldu

Mart 2022'de, endekste kapsanan 409 maddeden, 69 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 27 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 313 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.

Tüketici fiyatları bazında Mart'ta en fazla fiyat artışı yüzde 32,67 ile motorinde görüldü.

Motorindeki fiyat artışını yüzde 24,41 ile benzin, yüzde 23,47 ile kömür, yüzde 20,56 ile kuru soğan ücreti izledi.

Mart'ta fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 20,01 ile şehirler arası otobüs ücreti, yüzde 17,51 ile kıvırcık, yüzde 17,1 ile beyaz lahana, yüzde 16,36 ile portakal, yüzde 15,54 ile mantar, yüzde 14,95 ile kuzu eti ve yüzde 14,88 ile tavuk eti yer aldı.

Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 23,26 ile kabakta oldu. Bunu yüzde 9,91 ile domates, yüzde 9,7 ile elektrik ücreti, yüzde 8,73 ile ıspanak, yüzde 7,89 ile kadın kazağı takip etti.

Üretici fiyatlarında enerji baskısı

Tüketici fiyatlarında olduğu gibi üretici fiyatlarında da enerjideki artışın etkileri izlendi.

Mart ayında kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 256,44, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme yüzde 228,94, ham petrol ve doğal gaz yüzde 221,04 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

Yıllık en düşük artış; yüzde 38,82 ile giyim eşyası, yüzde 42,34 ile su ve suyun arıtılması ve dağıtılması, yüzde 43,17 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları alt sektörlerinde gerçekleşti.

Aylık en düşük artış; yüzde 1,14 ile kağıt ve kağıt ürünleri, yüzde 2,96 ile deri ve ilgili ürünler, yüzde 3,03 ile kömür ve linyit alt sektörlerinde gerçekleşti.

Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 35,99, diğer metalik olmayan mineral ürünler yüzde 14,40, ana metaller yüzde 12,09 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

Beklentilere yakın gerçekleşti

Bloomberg HT Araştırma Birimi'nin düzenlediği enflasyon anketinde 23 kurumun medyan beklentisi Mart ayında tüketici fiyat endeksinin bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 61,4 artması yönünde olmuştu.

Katılımcılar bir önceki aya göre artışın ise yüzde 5,6 olacağını öngörmüştü.

Mart ayı enflasyonu için yıllık bazda en düşük beklenti aylık yüzde 58,40 olurken, en yüksek beklenti yüzde 63,40 olarak kaydedilmişti. Aylıkta ise en düşük beklenti yüzde 3,8; en yüksek beklenti yüzde 7 seviyesindeydi.

Ekonomistler nasıl yorumladı?

Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ege Yazgan Bloomberg HT yayınında enflasyon verilerine ilişkin olarak "Beklentim daha yüksekti. Enflasyon giderek yukarı doğru tırmanışını sürdürüyor. Tepe noktasını da tahmin etmek gerçekten zor. Şu anda maliyet şokları da var ve bir süre böyle devam edecek. Aralık ayında benim tahminim yüzde 50’lerin altına pek düşemeyecek gibi çünkü üretici fiyatları ve yansımaları maliyet şokları ile kendini göstermeye devam edecek. Arada dalgalanmalar olabilir ve ufak düşüşler olabilir ama tek ve belirgin bir düşüşü beklediğimiz ay Aralık ayı. O zamana kadar enflasyonun 70’ler civarında olacağını bekliyoruz." yorumunu yaptı.

Coface Ekonomisti Seltem İyigün ise yayında enflasyonla ilgili şu değerlendirmeleri yaptı:

Şaşırtıcı olmayacak şekilde hem gıda hem de enerji fiyatları TÜFE’ ve ÜFE’yi yukarı ittirmiş vaziyette. Burada dikkat çeken bir unsur var aylık artış TÜFE’de daha da yüksek olabilirdi ama mevsimsel etkinin ve fiyatı yönetilen yönlendirilen ürünlerdeki indirimlerin aslında TÜFE’nin daha da yüksek bir artışa sebep olmasını engellediğini görüyoruz. Buradan olumlu bir katkı geldiğini görüyoruz. Bu sebeple beklentimizin altında kaldı. Önümüzdeki aylarda yıllık enflasyonun yüzde 65-70 bandında devam edip sene sonunda baz etkisinden kaynaklı yüzde 40’ın üzerinde kapatma ihtimalini oldukça yüksek görüyoruz.

Öncü göstergelerde yükseliş izlenmişti

Enflasyonun öncü göstergelerinden biri olarak kabul edilen Türk-İş gıda enflasyonu verileri artış ivmesine devam etmişti. Konfederasyonun verilerine göre Mart ayında gıda fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 76,4 arttı.

Böylelikle Türk-İş'in çalışmasına göre Mart ayında gıda enflasyonu rekor düzeye çıktı.

Verilere göre gıda fiyatları aylık bazda yüzde 8,24 arttı.

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) açıkladığı Ücretliler Geçinme İndeksi’nin Mart ayı sonuçlarına göre ise İstanbul’da perakende fiyatlar Mart ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 63,25 artış kaydetti.

Böylelikle 20 yılın en yüksek artışı gerçekleşti.