Fransa'da bütçe krizinden siyasi krize

Fransa Başbakanı Michel Barnier hükümetini krizin eşiğine getiren durum merkez sağın parlamentoda yeterli çoğunluğa sahip olmaması. Bu durum aşırı sağın desteğini kritik hale getiriyor. Hükümet yeterli desteği alamazsa Fransa'yı yeni bir siyasi çalkantı bekliyor.

Ülkede tartışma yaratan bütçenin amacı, bu yıl ekonominin büyüklüğünün %6,1'ine ulaşması beklenen Fransa'nın artan bütçe açığı üzerinde kontrolü yeniden ele geçirmek. Barnier başlangıçta 40 milyar euroluk harcama kesintileri ve 20 milyar euroluk vergi artışları planlamıştı, ancak bu rakamlar konusunda bazı tavizler vermek zorunda kaldı.

Krizin kritik ismi: Aşırı sağcı Le Pen

Fransa'nın bütçe krizinde aşırı sağ ve onun lideri konumundaki Marine Le Pen kritik bir konumda bulunuyor.

Le Pen ve Ulusal Birlik partisi, Barnier'in işbirlikleri karşılığında yerine getirmesi bekledikleri Noel öncesi taleplerin giderek artan bir listesini ortaya koydu. Parti, bütçeye dahil edilirlerse otomatik olarak güvensizlik oyuna yol açacaklarını söylediği politikalar olan bir dizi "kırmızı çizgi" sıraladı.

Ulusal Birlik Başkanı Jordan Bardella da RTL radyosuna yaptığı açıklamada son dakika mucizesi olmadıkça partisinin güvensizlik oyunu devreye alacağını ifade etti.

Le Pen, daha önce AFP haber ajansına yaptığı açıklamada kırmızı çizgileri karşılanmazsa partisinin hükümeti devirmek için solla birleşeceğini açıkça belirtmişti.

Piyasalarda ses getirmişti

Tüm bu tartışmalar Fransa'da piyasalarda da ses getirmişti.

Tahvil yatırımcıları, krizin etkisiyle Fransa'nın devlet tahvillerinde satışa geçerken 10 yıllık tahvil getirileri Yunanistan 10 yıllık tahvil getirileriyle aynı seviyeye geldi.

Yakından izlenen bir risk ölçüsü olan 10 yıllık devlet tahvilleri ile daha güvenli Alman eşdeğerleri arasındaki getiri makası, yakın zamanda 2012'den bu yana en yüksek seviyesi olan 90 baz puana ulaştı ve Cuma günü yaklaşık 80 baz puana geriledi.

Gelişmeler euro tarafında da etkili oldu ve euro/dolar paritesi 1,05'in altını test etti.

National Australia Bank Ltd Stratejisti Rodrigo Catril, "Fransa'daki siyasi çalkantılar euroya kesinlikle yardımcı olmuyor. Hükümetin güvensizlik oylamasıyla gerçek anlamda çökmesi belirsizliğe bir katman daha ekleyecektir" değerlendirmesinde bulundu.

Macron'un erken seçim kumarıyla temeli atılan kriz

Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa Parlamentosu seçimlerinde rakibi Marine Le Pen'in partisi Ulusal Birlik’in kazandığı büyük zaferin ardından erken seçim kararı almıştı.

Bu durum Fransa'da alt meclisi üç gruba bölmüştü. Macron'u destekleyen zayıflamış bir merkez, solcu bir ittifak ve Le Pen liderliğindeki güçlenmiş bir aşırı sağ.

Koalisyon mümkün olmadığından, Macron Eylül ayında Barnier'i Fransa'nın karmaşık maliyesini düzene sokma temel misyonuyla başbakan olarak atamıştı.

Son birkaç haftanın siyasi çalkantılarından önce bile, Fransa'nın maliyesi, 2024'ün sonunda borcu azaltma planları rayından çıkınca yatırımcılar için giderek artan bir endişe kaynağıydı.

Vergi geliri tahminlerin çok altında olduğundan, hükümet artık bütçe açığının başlangıçta planlandığı gibi yüzde 4,4'e düşürmek yerine bu yıl GSYİH'nın yüzde 6,1'ine ulaşmasını bekliyor.

Barnier'in açıklamaları sonrası piyasalar moral buluyor

Başbakan Michel Barnier'in hükümetinin 2025 bütçesiyle ilgili aşırı sağ partinin taleplerinden bazılarını kabul edeceğini söylemesinin ardından Fransız tahvilleri ve hisse senetleri toparlandı.

10 yıllık Fransız ve Alman tahvilleri arasındaki fark, daha önce 87 baz puana kadar çıktıktan sonra, gün içinde sadece bir baz puan daha genişleyerek 82 baz puana çıktı.

Fransız hisse senetleri yükseldi ve yüzde 1,2'ye varan kayıpları telafi etti.

Barnier, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Marine Le Pen'e bütçe konusunda son dakika tavizi vererek ilaçların geri ödemelerini kesmemeye söz verdi. Bu, hükümetinin güvensizlik oylamasıyla iktidardan düşürülmekten kaçınacağı yönündeki umutları körükledi.

Siyasi çekişme, hükümetin bu yıl gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 6,1'ine çıkması beklenen şiddetli açığı azaltma çabalarını rayından çıkarma tehdidinde bulunuyor.

Çıkmaz, Fransız menkul kıymetleri üzerinde ağır bir yük oluşturuyor ve 10 yıllık tahvillerdeki risk primi hala euro bölgesi egemen borç krizi sırasında görülen seviyelerin yakınında işlem görüyor.

Hisseler kayıplarını telafi ediyor

BNP Paribas SA hisseleri yüzde 2,3'e kadar düştükten sonra yüzde 0,5 düşüşe kadar toparlandı. Societe Generale SA yüzde 1,5 ve Credit Agricole SA yüzde 0,7 düştü. Genel olarak, CAC 40 yüzde 1,2'ye kadar düştükten sonra bu kaybı telafi etti ve yüzde 0,1 artıya geçti. Fransa CAC 40 endeksi 2024'te gelişmiş piyasaların nadir görülen bir düşük performansına sahip, bu yıl siyasi kargaşanın etkisiyle, yıl başına göre, şu ana kadar yüzde 4 düşüş yaşamış durumda.

Ulusal Birlik Başkanı Jordan Bardella Pazartesi günü, Barnier'in planlarını değiştireceğine dair "çok az umudu" olduğunu söyledi. Bazı tavizler hükümetin kısa vadede devrilmesini önleyebilirken, yatırımcıların açığı sürdürülebilir bir yola sokmak için çok önemli olduğunu söylediği mali sıkılaştırmayı zayıflatacaktır. Generali Asset Management'ta sabit gelir başkanı olan Mauro Valle, hükümetin Le Pen'in taleplerine boyun eğmesi durumunda, bütçe tasarısının yüzde 5'i aşan bir açık öngöreceğini söyledi.