Rekabet Kurumu’nun, ABD’li teknoloji devi Google’a, haksız rekabete yol açması sebebiyle kestiği cezanın ardından Google’ın iş ortaklarına yazdığı mektubun ortaya çıkması, Türkiye’nin gündemine deyim yerindeyse bomba gibi düştü.
İlk olarak Habertürk Ankara Temsilcisi Bülent Aydemir’in yazdığı ve ardından Google’ın yaptığı yazılı açıklama ile doğruladığı gelişme, Türkiye mobil cihaz pazarıyla Google arasındaki ilişkileri de kopma noktasına getirdi.
Google, hem iş ortaklarına hem de kamuoyuna yaptığı duyuru ile Türkiye’de piyasaya sürülecek Android işletim sistemli akıllı telefonlara, bundan sonra Google servislerini kullanabilmeleri için gerekli olan lisansı vermeyeceğini açıkladı.
HANGİ UYGULAMALAR OLMAYACAK?
Buna göre 12 Aralık tarihinden sonra piyasaya yeni sürülecek olan Android işletim sistemli telefonlarda, Google Mobil Hizmetleri (Google Mobile Services, GMS) yer alamayacak.
Bu yeni cihazlarda işletim sistemi olarak Android kullanılmaya devam edilebilecek ancak Google’ın şu mobil uygulamaları bu cihazlara yüklenemeyecek: Google Arama, Google Chrome, YouTube, Google Play Store, Google Drive, Gmail, Google Duo, Google Haritalar, Google Fotoğraflar, Google Play Filmler, YouTube Music.
Dolayısıyla Samsung, Huawei, LG, Xiaomi, Oppo gibi yabancı Android telefon üreticilerinin yanısıra General Mobile ve Vestel gibi yerli markalar da yeni çıkaracakları Android işletim sistemli telefonlarda Google uygulamalarına yer veremeyecek. Ancak bu Google servislerine, uygulama yerine sözkonusu telefonların mobil web tarayıcıları üzerinden erişmek mümkün olabilecek.
Şunun da altını çizmekte fayda var; bu telefonlarda Google’ın resmi uygulama mağazası Google Play Store yer almayacağı için kullanıcılar telefonlarına uygulama indirebilmek için üretici markanın kendi mağazasındaki içeriklerle yetinmek zorunda kalacak.
Ya da resmi uygulama mağazası yerine Google Play Store'un APK dosyasını telefonlarına indirip uygulamaları tek tek telefonlarına yüklemeleri gerekecek. Ki bu işlemin de aslında yasal olmayan, kopya yazılım olarak değerlendirildiğini ve kullanıcıların elindeki telefonları, garanti kapsamına çıkaracak bir adım olduğunu da hatırlatalım.
HUAWEI DE BENZERİNİ YAŞADI
Benzer bir durum farklı bir sebepten kaynaklansa da Huawei’nin birkaç ay önce tanıttığı ve belirli pazarlarda satışa sunduğu Huawei Mate 30 modelinde yaşanmıştı.
ABD ile Çin arasında yaşanan ticaret savaşı ve Huawei’ye uygulanan yaptırımlar çerçevesinde Google, Çinli şirkete yeni çıkaracağı telefon modelleri için GMS lisansı vermemiş ve Huawei Mate 30 modeli de Android işletim sistemi ile ancak Google uygulamaları olmadan piyasaya çıkmıştı.
Huawei, kara listeye alınmasının ardından bir yandan kendi mobil işletim sistemini geliştirme çalışmalarını hızlandırırken, diğer yandan da kendi mobil uygulama mağazası AppGallery’deki içerikleri zenginleştirmeye odaklanmıştı.
ESKİ TELEFONLAR ETKİLENECEK Mİ?
Peki Türkiye’de şu ana kadar piyasaya sürülmüş yeni veya kullanılmakta olan Android işletim sistemli telefonlara ne olacak?
Google’ın yaptığı açıklamaya göre tüketiciler mevcut cihaz modellerini satın almaya devam edebildikleri gibi, halihazırda mevcut cihazları ve uygulamaları da normal şekilde çalışmaya devam edecek. Google’ın diğer ürün ve servisleri de bu durumdan etkilenmeyecek.
Bu cihazlar Android ve platformunda yer alan uygulamalarla ilgili güncellemeleri almaya devam edecek. Diğer bir deyişle Samsung, Huawei, Xiaomi, Oppo, Vestel ve General Mobile başta olmak üzere Türkiye pazarında bulunan Android ile çalışan akıllı cihaz üreticilerinin şu ana kadar piyasaya çıkardığı telefonlardaki Google uygulamaları çalışmaya devam edecek.
'TAMAMEN ASKIYA ALABİLİRİZ!'
Ancak, işin belki de en kritik taraflarından bir de burada gizli. Çünkü Google’ın Ortadoğu Bölgesi Android Platform Ortaklıkları Başkanı Nour Koudsi tarafından Türkiye’deki iş ortaklarına gönderilen mektupta, gözdağı niteliğindeki ifadelerden biri de şu:
"Eğer anlaşma sağlanamazsa Google Türkiye'deki Mobil Uygulama Dağıtım Sözleşmesi (MADA) tamamen askıya almayı değerlendirebilir. Bu da Android cihaz üreticilerinin Türkiye'de Google Mobil Hizmetleri ile telefon üretmek ve dağıtmak için lisansının olmayacağı, daha önceden onaylanmış (lisans almış) cihaz modellerinin gönderimlerinin de sona ereceği anlamına gelir."
Google'ın iş ortaklarına gönderdiği mektubun "Bu sonuçtan kaçınmak istiyoruz ve bu konudaki desteğiniz için teşekkür ederiz. Özellikle, Ticaret Bakanı ve Rekabet Kurumu Başkanı'nı arayıp, e-posta göndermenizi rica ediyoruz" ifadeleriyle devam etmesi de bu seçeneğin bir koz olarak görüldüğünü gözler önüne seriyor.
İŞTE GOOGLE'IN O MEKTUBU!
YILDA 10 MİLYON ANDROID’Lİ TELEFON SATILIYOR
Türkiye’de 2019 yılının ilk 10 ayında toplam 8 milyon adet seviyesinde gerçekleşen akıllı telefon satışlarının, bu yılı 11 milyon seviyesinde kapatması bekleniyor.
Pazarın yüzde 95’lik kısmını Google’ın Android işletim sistemiyle çalışan, yüzde 5’lik kısmını ise Apple’ın iOS’lu iPhone’ları oluşturuyor. Diğer bir ifadeyle Türkiye’de bu yıl yaklaşık 10.5 milyon adet Android’li yeni telefon satışı gerçekleşti.
TÜRKİYE’DE 40 MİLYON ANDROID KULLANICISI VAR
Gelelim Türkiye’deki toplam akıllı telefon kullanıcıların dağılımına… We Are Social’ın Ocak 2019 verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 45 milyon akıllı telefon kullanıcısı bulunuyor. Bu rakamın şu anda ise 48 milyon seviyesinde olduğu tahmin ediliyor. StatCounter’ın Kasım 2018 - Kasım 2019 arasını kapsayan tespitlerine göre ise Türkiye’deki mobil işletim sistemi pazarının yüzde 83.6’sı Android, yüzde 16’si ise iOS.
Bu iki kuruluşun verileri birlikte değerlendirildiğinde ise Türkiye’de şu anda Android işletim sistemli akıllı telefon kullanan kişi sayısının 40 milyon, iOS’lu telefon (iPhone) kullanan kişi sayısının yaklaşık 8 milyon düzeyinde olduğu ortaya çıkıyor.
AVRUPA DA CEZA KESTİ AMA…
Google’ın lisans resti hiç şüphesiz ki günün sonunda Android ile çalışan ama Google uygulamalarını barındırmayan telefonların değerini düşürecek bir hamle olarak yorumlanabilir. Bu da yeni modellerini çıkaran telefon üreticisi markaların, Türkiye’yi öncelikli pazarlar listesinde arka sıralara itebilir.
Şunu da belirtmekte fayda var; Google kendi uygulamalarını şart koştuğu için Avrupa’da da düzenleyici otoriteler tarafından rekabet ihlali cezasına çarptırıldı ama o pazarlardaki iş ortaklarına “Artık lisans vermeyeceğim” restini çek(e)medi!
Avrupa Birliği Komisyonu, en son 18 Temmuz 2018 tarihinde Google'a Android işletim sistemi ile piyasada haksız rekabet yarattığı gerekçesiyle 5 milyar dolarlık ceza kesmişti. Avrupa Komisyonu'nun bu rekor cezası, Google'ın mobil cihazlardaki stratejisiyle, haksız bir şekilde aramalardaki hakimiyetini güçlendirdiği iddiaları konusunda 3 yıldır süren bir soruşturmanın ardından gelmişti.
BU NOKTAYA NASIL GELİNDİ?
Aslında fitilin ateşini yakan Rusya merkezli arama motoru ve teknolojileri şirketi Yandex oldu. Yandex, 2015 yılında Türkiye'de Google'ı rekabet düzenlemelerini ihlal ettiği iddiasıyla Rekabet Kurumu'na şikayet etti. Rekabet Kurumu, 2017 yılında Google hakkında Türkiye'de soruşturma açılmasına karar verdi.
Rekabet Kurumu, 19 Eylül 2018 tarihinde Google’ın cihaz üreticileri ile imzaladığı Mobil Uygulama Dağıtım Sözleşmelerinde yer alan Google aramanın sözleşme ile belirtilen noktalarda varsayılan olarak atanmasına ve Google arama parçacığının ana ekranda konumlandırılmasına, Google Webview bileşeninin ilgili işlev için varsayılan ve tek bileşen olarak atanmasına yönelik uygulamaları ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiğine hükmetmişti.
Kurum, 7 Kasım 2019 tarihinde Google’ın aradan geçen süre içinde sözleşmelerinde yapması gerekli değişiklikleri yapmadığı gerekçesiyle 7 Kasım 2019 tarihinden başlamak üzere kararda belirtilen yükümlülüklerin yerine getirildiği tarihe kadar geçecek süre için Google’ın 2018 yılı Türkiye cirosunun onbinde 5’i oranında olmak üzere günlük süreli idari para cezası verilmesine karar vermişti.
Bu kararın ardından ise 12 Aralık 2019’da Google’ın Ortadoğu Bölgesi Android Platform Ortaklıkları Başkanı Nour Koudsi tarafından Türkiye’deki iş ortaklarına gönderilen mektupla, Türkiye’de artık yeni cihazlar için lisans vermeyeceğini duyurmuştu. Habetürk’ün 15 Aralık 2019’da Türkiye gündemine taşımasının ardından ise Google’dan konuyla ilgili resmi açıklama yapıldı.
‘HEM AÇIK PLATFORMUM DİYOR, HEM DE ŞART KOŞUYOR’
Google’ın iş ortakları arasında yer alan konuya yakın bir kaynak yaşanan süreci şu sözlerle özetledi:
“Aslında bir yıldır devam eden bir konuydu. Rekabet Kurumu, Kasım ayında artık Google’ın bu konuda bir adım atmadığına karar verip, harekete geçti. Google da 12 Aralık’ta Türkiye’deki tüm telefon markalarına yazı gönderdi. Ve bu tarihten itibaren yeni cihazlarla ilgili olarak lisans vermeyeceğini bildirdi. Piyasadaki mevcut Android telefonlarla ilgili bir sıkıntı yok, bu cihazların güncellemelerinde de bir problem yaşanmayacak. GMS lisansı olmayan telefonlarla Android sistemi çalışıyor. Ancak GMS lisansı olmayan telefonlarda Google’ın kendi uygulamaları bulunmuyor.
Apple’de benzer bir sorun yaşanmıyor çünkü Apple zaten iOS ile kendine özel kapalı bir platform. Google ise Android ile hem açık kaynaklı bir platformum diyor ama diğer yandan da kendi uygulamalarını şart koşuyor. Hem Türkiye’de hem de Avrupa’da rekabeti düzenleyici kuruluşlarla Google’ın yaşadığı sorunlar da buradan kaynaklanıyor. Daha dün Google ile görüştük, ‘nasıl bir yol izleyeceğiz?’ diye sorduk. Henüz net bir cevap alamadık.”