Çeşitli sebeplerle başkasının kimliğiyle sigortalı çalışanlar gerçeği var. Özellikle kan davası, polis tarafından aranma veya asker kaçaklığı gibi sebeplerle. İşte bu kişiler, durumlarını kanıtlarlarsa çalıştıkları süreler hizmetlerine eklenir

Sizden dul ve ihtiyaç sahibi olan annem adına yardımlarınızı rica ediyorum. Babam 1968 yılında Çayırova Arçelik fabrikasında, o zamanlar ortaokul mezunlarını da aldıkları için kardeşinin kimliği ve diplomasıyla işe başladı ve senelerce bu isim adına sigorta primi ödedi. Fabrikada çalıştığı zaman bir iş kazası geçirdi ve sol elinin orta 3 parmağını kaybetti. Bu nedenle kendisine malulen maaş bağlandı ve çalışmaya aynı yerde devam etti. 1980 yılında fabrikadan kendi isteğiyle bir miktar ikramiye alarak ayrıldı. Bir müddet sonra da SSK’ya emekli olmak için müracaat etti, fakat primlerinin yeterli olmadığı söylenip askerliğini borçlanmasını istediler. Ödedi, fakat ömrü vefa etmedi ve emekli olamadı. Kardeşi TC Emekli Sandığı’ndan emekli oldu ve hayatta. Annemiz, babamız adına SSK ve malullük parası alabilir mi? Babamın primlerini kardeşinin üzerinden alıp annemizi emekli edebilir miyiz?

İsmi saklı

Babanıza, 81 ile başlayan tahsis belgesine göre geçirdiği bir iş kazası yüzünden kaybettiği meslekte kazanma gücü kaybı nedeniyle (siz malullük aylığı diyorsunuz ama malullük aylığı değil) sürekli işgöremezlik geliri bağlanmış. Zira sürekli işgöremezlik geliri tahsis numaraları “8” ile başlar, normal emeklilik numaraları ise “2” ile başlar. Ancak eski kanun gereğince iş kazası sonrası kaybedilen meslekte kazanma gücü yüzde 50’nin altında ise bağlanan sürekli işgöremezlik geliri, sigortalının vefatı sonrasında eş ve çocuklarına kalmazdı, şimdi yeni kanun gereğince kalıyor. Oran yüzde 50’nin üzerinde ise eş ve çocuklarına kalır, ama babanızın kendi adına hiç hizmeti ve sigorta sicil numarası yok. Verdiğiniz bilgilerle sigortalılık durumu araştırıldığında ise amcanız adına bir sigorta sicil numarasında epey gün sayısı var. Anneniz adına iş mahkemesinde dava açıp bu günlerin babanıza ait olduğunu kanıtlarsanız annenize dul aylığı verilir. Zira SSK’nın 12 sayılı genelge kitapçığında şu ifade yer alıyor:

DAVA AÇIN

“Bazı sigortalılar işe girişleri sırasında muhtelif nedenlere dayanarak aile fertlerinin, akrabalarının veya diğer üçüncü şahısların nüfus hüviyet cüzdanlarını kullanmakta ve bunun sonucu olarak fiilen çalışan sigortalı yerine, nüfus hüviyet cüzdanı kullanılan kimseler adına tescil işlemi yapılmakta, kurumumuza bordro verilmekte ve primi ödenmektedir. Fiilen, çalışanların sosyal güvenlik haklarının korunması ve muhtemel suiistimallerin önlenmesi bakımından, bu gibi hallerde tahakkuklar üzerinde hak iddia eden kimsenin bunu mahkeme ilamı ile ispat ettirmesi gerekir.” Bu nedenle iş mahkemesinde dava açın ve annenize dul aylığı bağlansın.

Askerlik sebebiyle 2-3 ay önce de işten çıkılabilir

02.08.2012 tarihinde başlamış olduğum işime halen devam etmekteyim. Kasım 2014’te tecil sürem doluyor. Askerlik şubesinden aldığım kâğıtta “2014 Kasım celp döneminde askere alınacak” yazıyor. Fakat diğer dönemlerde olduğu gibi kasım ayı içinde de 3 kez alım yapılıyor. Bu alım tarihleri ekim sonuna kadar ancak belli oluyor. Fakat ben o tarihe kadar beklersem ve alım tarihim kasımın ilk haftasına denk gelirse hiç dinlenemeden askere gideceğim. “Yok beklemeyeyim” dersem alım tarihinden çok önce ayrılacağım için haklarımdan mahrum kalır mıyım diye korkuyorum. Bir de biraz erken (yaklaşık 1 ay önce) ayrılmak istiyorum ki dinleneyim. Buna göre ne yapmalıyım? Askere gitmeden ne kadar önce firmaya bildirmeliyim ayrılacağımı? Bunun yasal bir sınırı var mı? Buna göre yasal haklarım neler, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı alabilir miyim? Ayrıca senelik iznimi de kullanmadım henüz. Maaşım net 2300 TL, temmuz ayı brüt 3187 TL. Tazminat hakkım varsa ne kadar tazminat alırım? Bir de askerlik nedeniyle işten ayrılmak için yazabileceğim bir dilekçe ya da bildirim örneği gönderebilir misiniz? Bilgilendirme için şimdiden teşekkür ederim.

Yusuf Bektaş

Sayın okurum, normalde askere giderken elinizde olması gereken sülüsle işverene başvurup işinizden tazminatınızı alarak çıkabilirsiniz, ama Yargıtay kararları gereğince 2-3 ay önce işverene dilekçe verip “Askere gideceğimden işten çıkışımın yapılmasını talep ederim” derseniz bu da geçerlidir. Kıdem tazminatınız o işyerinde çalıştığınız her yıl için 3187 lira, kullanmadığınız izinler için ise her izin ayı için 2300 liradır.