TCMB'nin son talimatı mevduat faizini yükseltecek mi? - Bloomberg HT

TCMB'nin son talimatı mevduat faizini yükseltecek mi? — TCMB'nin son talimatı mevduat faizini yükseltecek mi?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) son uygulama talimatı kur korumalı hesapların TL'ye geçişi ve Türk lirası payının artmasına yönelik detayları belirledi. Ekonomistler söz konusu talimatın Türk lirası mevduatlarında faize nasıl etki edebileceğini değerlendirdi.

31 Ekim 2023 Salı, 08:51 Güncelleme: 31 Ekim 2023 Salı, 08:56

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) geçtiğimiz hafta açıkladığı mevduatları ilgilendiren değişikliklerle ilgili detaylar bankalara gönderilen uygulama talimatında belli olurken, bu değişikliklerin Türk lirası mevduat faizlerinde de etki yaratması bekleniyor.

Türk lirası mevduatlarda ortalama faizlerde son iki haftadır bir gevşeme kaydedilmişti. TCMB verilerine göre mevduatların ağırlıklı bölümünü oluşturan 1-3 ay arası vadesi bulunan mevduatlarda ortalama faiz 20 Ekim haftası itibariyle yüzde 44'ün altına indi. Bu vadeli mevduatlarda ortalama faiz 6 Ekim haftasında yüzde 45,5 seviyesine kadar yükselmişti.

Fakat son iki haftada ortalama faizlerde ılımlı düşüş dikkat çekti.

Tüm vade grupları dikkate alındığında ise ortalama faizin yüzde 37,5 seviyelerine indiği görüldü.

Mevduatta bu tablo görünürken TCMB'den geçtiğimiz hafta yeni bir hamle gelmişti.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası geçtiğimiz hafta yabancı para mevduatı zorunlu karşılıklar üzerinden komisyon alınması uygulamasında Döviz dönüşümlü kur korumalı hesapların TL’ye geçişi ve Türk lirası payının artırılmasına yönelik değişiklikler yapılacağını duyurmuştu.

Buna yönelik uygulama talimatı bankalara gönderildi.

Bloomberg HT’nin gördüğü talimata göre kur koruma desteği sağlanan hesaplar için TCMB’ce belirlenen koşullara göre farklılaştırılmak üzere yıllık yüzde 8 komisyon alınacağı belirtildi.

Ayrıca belirlenen Türk lirası payına göre farklılaştırılmak üzere yıllık yüzde 3 oranında komisyon uygulaması da hayata geçirilecek.

Yeni uygulamaya göre TL’ye geçiş oranı hedefi yüzde 100’ün altında olan bankalar ve yüzde 85’in altında kalan katılım bankaları yüzde 6’nın üzerinde komisyon ödeyebilecek. Hedefin üzerinde geçiş sağlayan bankalar için ise komisyon oranı sıfıra kadar inebilecek. TL payı hedefinin üzerine çıkan bankalar için de komisyon sıfıra indirilebilecek.

Mevduat faizini nasıl etkileyecek?

Bloomberg HT yayınında söz konusu talimatın etkilerini değerlendiren TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, hamlelerin toplamda TL mevduatları ve TL mevduat faizini artıracak bir adım olduğunu belirtti.

Ekonomist Haluk Bürümcekçi de geçtiğimiz hafta açıklanan düzenlemelere ilişkin değerlendirmesinde atılan adımların mevduat faizlerinde son iki haftada görülen düşüşü tersine çevirebileceğini ifade etti.

TCMB zorunlu karşılıktan alınacak komisyon detaylarını açıkladı — TCMB zorunlu karşılıktan alınacak komisyon detaylarını açıkladı

TCMB geçen hafta yaptığı sadeleşme adımlarının zorunlu karşılık üzerinden komisyon alımı çerçevesini çizen uygulama talimatını bankalara gönderdi. Bloomberg HT’nin gördüğü talimata göre TL’ye geçiş, yenileme ve TL payının artırılmasında hedefleri tutturamayan bankalara KKM hesapları için TCMB tarafından farklılaştırılmak üzere yüzde 8 komisyon uygulanacak. TL payı için uygulanacak zorunlu karşılık komisyonu ise yüzde 3 olarak belirlendi. Hedefleri tutturan bankalar için ise komisyonu sıfıra kadar getirmek mümkün olacak.

BLOOMBERGHT/ÖZEL

TCMB geçen hafta açıkladığı kapsamlı sadeleşme adımlarının zorunlu karşılık ve komisyon uygulamalarına yönelik talimatını bankalara gönderdi.

Bankalara gönderilen yazıda, yabancı para yükümlülükleri için tesis edilen zorunlu karşılıklar üzerinden komisyon alınacağının belirtildiği hatırlatıldı.

Talimatta komisyon uygulamasında kur korumalı hesapların yenilenmesi ve TL’ye geçişi ile TL’nin payının artırılmasına dönük önlemler alınacağı uyarısına da vurgu yapıldı.

KKM hesapları için yüzde 8 komisyon

Bu bağlamda, “Kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesaplar için TCMB’ce belirlenen koşullara göre farklılaştırılmak üzere yıllık yüzde 8, belirlenen Türk lirası payına göre farklılaştırılmak üzere yıllık yüzde 3 oranında komisyon uygulamasına geçilmiştir” ifadelerine yer verildi.

Yenileme ve TL payından alınacak komisyon oranına temel teşkil edecek oranlar ise yüzde 100’ün üstü ve altı olarak belirlendi.

Buna göre yenileme ve TL’ye geçiş oranında yüzde 100’ün altında olan bankalar ve yüzde 85’in altında kalan katılım bankaları yüzde 6’nın üzerinde komisyon ödemiş olacak.
Bu hedeflerin üzerinde olan bankalar için ise oranı yüzde 0’a kadar indirmek mümkün olacak.

TL payına göre komisyon da en yüksek yüzde 3 olacak, hedefin üzerine çıkılması halinde 0’a kadar indirilebilecek.

Mevduat tutarı 500 milyon liranın altında kalan bankalar istisna tutuldu

Bunun dışında talimatta zorunlu karşılık komisyon uygulamasının TL payına geçiş oranında nasıl hesaplanacağına dair detaylar da yer aldı.

Buna göre gerçek kişiler için 4 hafta önceki TL payı oran değişimi yüzde 3,5’in altında kalan geçişlerde bankaya yüzde 2, tüzel kişiler için ise 18 Ağustos 2023’te hesaplanan payın altında kalan bankalardan yüzde 1 komisyon kesintisi yapılacak.

Yenileme ve TL’ye geçiş konusunda uygulanacak komisyondan, vadesi gelen mevduat tutarı 500 milyon liranın altında kalan bankalar istisna tutuldu.

İstisna büyüklükler

Bunun dışında, gerçek kişiler için Türk lirası pay hesaplamasında payda kısmı 15 milyar Türk lirasının altında olan bankalar ve tüzel kişiler için Türk lirası pay hesaplamasında payda kısmı 10 milyar Türk lirasının altında olan bankalar da uygulamada istisna tutuldu.

Ayrıca talimatta katılım bankaları için gerçek kişi Türk lirası payı artış hedefi 3,5 yüzde puan yerine 1,75 yüzde puan olarak uygulanacağı da karara bağlandı.

Ancak istisnadan faydalanabilecek banka sayısının çok sınırlı olduğu belirtiliyor.

Mevduat faizlerinde gerileme sürüyor — Mevduat faizlerinde gerileme sürüyor

Türkiye'de mevduatların ağırlıklı kısmını oluşturan 1-3 ay vadeli mevduatlarda ortalama faizler yüzde 45'te tutunamadı. Faizler ikinci haftada da gerileme gösterdi.

Ekonomi yönetiminin standart TL mevduatı özendiren düzenlemelerinin ardından bir süre yükseliş ivmesi göstere mevduat faizlerinde son haftalarda geri çekilme izleniyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre mevduatların ağırlıklı bölümünü oluşturan 1-3 ay arası vadesi bulunan mevduatlarda ortalama faiz 20 Ekim haftası itibariyle yüzde 44'ün altına indi. Bu vadeli mevduatlarda ortalama faiz 6 Ekim haftasında yüzde 45,5 seviyesine kadar yükselmişti.

Fakat son iki haftada ortalama faizlerde ılımlı düşüş dikkat çekti.

Tüm vade grupları dikkate alındığında ise ortalama faizin yüzde 37,5 seviyelerine indiği görüldü.

Mevduat dolarizasyonu da düşüyor

Ekonomist Haluk Bürümcekçi'nin hesaplamalarına göre, 20 Ekim itibarı ile mevduat bankaları genelinde toplam mevduat içinde TL mevduat oranının yüzde 59,2’ye geriledi.

Söz konusu oran kamu mevduat bankalarında yüzde 63,7’ye, özellerde yüzde 58,3’e ve yabancı mevduat bankalarında yüzde 62,2 seviyesine düştü.

KKM’nin TL karşılığı dövize endeksli bir varlık sayılarak, Türkiye’deki mevduat dolarizasyonu hesaplandığında ise Ekim üçüncü haftasında bu oranın yüzde 63,3 düzeyine geriledi. Bu oranın Ağustos son haftasından beri düzenli azalış eğiliminde olduğu görülüyor. Söz konusu oran en yüksek değerini yüzde 72,8 ile 10 Haziran 2023’de görmüştü.

Ekonomi yönetiminden yeni hamle

Mevduat faizlerinde yükseliş ivmesi kesilirken, ekonomi yönetiminden de yeni bir hamle geldi.

TCMB gerçek kişilere ait Türk lirası mevduatın payı için daha önce belirlenmiş olan yüzde 2,5 artış hedefinin yüzde 3,5’e yükseltileceğini belirtti.

Yabancı para mevduat için tesis edilen zorunlu karşılıklar üzerinden komisyon alınması uygulamasında kur korumalı hesapların (döviz dönüşümlü) yenilenmesi ve Türk lirasına geçişi ile Türk lirası payının artırılmasına yönelik değişiklikler yapılacağı açıklandı.

Ekonomist Bürümcekçi, günlük raporunda söz konusu değişikliklerin mevduat faizlerinde son dönemde görülen düşüşü tersine çevirebileceğini söyledi.