Türk piyasalarında "siyasi risk" sıkıntısı

Kriz, Türkiye'nin 1990'ların başından bu yana ilk kez yatırım yapılabilir kredi notları almasına neden olan yaklaşık 10 yıllık kesintisiz büyümeyi sağlayan Erdoğan'ın ekonomik kazanımlarını tehdit ediyor. Erdoğan'ın darbe teşebbüsü olarak nitelediği soruşturma, hükümet ile ABD'de yaşayan ve yargı ve polis teşkilatında etkili olduğu söylenen İslami vaiz Fethullah Gülen'in takipçileri arasındaki anlaşmazlığı derinleştiriyor.

Londra merkezli danışmanlık şirketi Das Capital'in kurucusu Arnab Das, "Bu durum Türkiye'nin rahatsız edecek kadar dikkati çekmesine neden oluyor," dedi ve "Türkiye'deki riskler daha belirgin hale geliyor" şeklinde görüş bildirdi.

İnşaat, sağlık ve eğitim dallarında faaliyet gösteren İstanbul merkezli İhlas Holding AŞ bu yıl yüzde 71 düşerek, endeksteki 100 şirket arasında en fazla kaybettiren hisse oldu. Elektromekanik taahhüt hizmetleri şirketi Anel Elektrik Proje Taahhüt ve Ticaret AŞ yüzde 55 ile ikinci en fazla kaybettiren hisseydi.

Tahvil Satışları

Yatırımcılar ayrıca, Türk tahvillerinde son iki yılın en hızlı satışını yaptı ve bu durum, gösterge iki yıl vadeli tahvillerin faizini yüzde 10.17 ile son 23 ayın zirvesine çıkardı. Yabanc yatırımcılar, 20 Arlık'ta biten iki haftalık sürede net 1.9 milyar dolarlık tahvil sattı ve Mayıs ayında 72 milyar dolar olan tahvil stoklarını 54 milyar dolar ile son üç ayın en düşük seviyesine indirdi.

Londra'da CF Global Trading U.K. Ltd. brokerı Julian Rimmer, 27 Aralık'ta yaptığı değerlendirmede, "Faizler uzun bir süre yüksek seviyelerde kalırsa ve para birimi zayıflamaya devam ederse, bu durum, ekonomik performans üzerinde etkili olmaya başlayacak" dedi.

Soruşturma, çoğunluğu müslüman olan Türkiye'de, Erdoğan ile Gülen arasındaki kontrol mücadelesi için zemin oluşturdu. Gülen ile Erdoğan'ın arası bu yıl açıldı ve bu durum, 2002 yılından bu yana tek parti hükümetinin sürdürülmesine yardımcı olan ortaklığın sonunu getirdi.

BlackRock Alımları

Bazı yatırımcılar için bu kargaşa, hisse senetlerinin ucuza alınması için fırsat olarak algılanıyor. Dünyanın en büyük para yöneticisi BlackRock Inc., 23 Aralık'ta yaptığı açıklamada, krizin en kötü döneminin geride kalmış olabileceğ düşüncesi ile, özellikle finans hisseleri olmak üzere, Türk varlıklarına ekleme yaptığını kaydetti.

Kriz 17 Aralık'ta, rüşvet, para aklama, altın kaçakçılığı ve kamu ihalelerinde yolsuzluk iddiaları ile üç bakanın çocuklarının ve kamu bankası Türkiye Halk Bankası AŞ'nin CEO'sunun gözaltına alınması ile başladı. Erdoğan 27 Aralık'ta televizyonda yaptığı konuşmada, bu soruşturmanın hükümete karşı bir hareket olduğunu söyledi. Aynı gün, üst mahkeme, soruşturmaların hükümete bildirilmesini öngören kararnamenin yürütmesini durdurdu.

Marketfield Asset Management LLC CEO'su Michael Shaoul, 27 Aralık'taki bilgilendirme notunda, "İktidardaki dinci siyasi elitler arasında lokal bir güç mücadelesi olarak başlayan bu durum, yalnızca Türkiye'nin finans piyasalarında istikrarsızlık yaratmakla kalmayıp, aynı zamanda, gelişen ülkelerin sabit getirili menkul kıymetler ve döviz piyasalarına doğru yayılma potansiyeli taşıyacak genişlikte bir sorun olacak gibi görünüyor," dedi.

Hisselerde Yükseliş

NATO'nun Orta Doğu'daki tek üyesi Türkiye, bu yıla kadar, Erdoğan'ın laik generallerden gelen bakısyı bertaraf etmesi, kamu harcamalarını dizginlemesi ve kamuya ait şirketleri satması ile birlikte, yatırımcıların gözdesiydi.

Gösterge hisse senetleri endeksi, Erdoğan'ın iktidara geldiği 2003 yılı ile 2012 yılının sonu arasındaki dönemde yüzde 505 yükseldi. MSCI Gelişen Piyasa Endeksi aynı dönemde yüzde 275 artmıştı. Dolar bazında Türk tahvilleri yüzde 207 getiri sağlarken, JPMorgan Chase & Co.'nun gelişen piyasalar için EMBIG Diversified endeksi yüzde 173 yükseldi.

Yatırımcılar, Fed'in son beş yılda gelişen ülke varlıklarına yönelik talebi destekleyen varlık alımlarını azaltmaya hazırlandığını işaret etmesi ile birlikte, Mayıs ayında ülkeden çıkmaya başladı. Aynı ayda, hükümet protestosu şeklindeki Gezi parkı olayları ülkeye yayıldı.

Das, "Mevcut sorun, Erdoğan'ın daha otoriter hale gelmesi ve Türkiye'deki kurumlar üzerinde daha az odaklanması" dedi.

Cari İşlemler Dengesi

Bu sorun, ülkenin Orta Doğu'nun en yüksek cari işlemler açığını finanse etmek için yabancı yatırımcıya ihtiyaç duyması ile birlikte, Erdoğan'ın gelecek yılki seçimler öncesi karşılaşabileceği zorlukları artıyor. Cari işlemler açığının gayrı safi yurtiçi hasılaya oranının bu yıl, hükümetin projeksiyonlarına göre, geçen yılki seviyesi olan yüzde 6.2'den yüzde 7.1'e genişleyecek.

Western Asset Management Co.'da içinde Türk dolar tahvillerinin de bulunduğu 53 milyar dolarlık fonun yönetilmesine yardımcı olan Robert Abad, "Önümüzdeki yıl Türkiye gibi durumlar hakıkında düşündüğünüzde, genel görüş şimdilerde aşırı aşağı yönde," dedi.

Merkez Bankası, 24 Aralık'ta yaptığı açıklamada, Türk Lirasını desteklemek için, Ocak ayının sonuna kadar en az 6 milyar dolar satacağını ve bankaların dövizlerini kasalarında tutmayı daha maliyetli hale getireceklerini kaydetti. Merkez Bankası 27 Aralık'taki döviz satım ihalesinde 450 milyon dolar sattı ve ihaleye bu miktarın yaklaşık 2 katı alım talebi geldi.

Greenwood Capital Associates LLC'nin şef yatırım yetkilisi Walter Todd, bu çabaların satış dalgasını gidermeye yetetli olmayabileceğini kaydetti.

Todd, Greenwood, South Carolina'dan telefon yoluyla yaptığı değerlendirmede, "Gelişen bir piyasada bu gibi bir istikrarsızlığın olması asla iyi birşey değil," dedi ve "Bu soruna bir şekilde cözüm bulunmadan önce, durum muhtemeen daha da kötüleşecek" şeklinde görüş bildirdi.