Hafta başında medyada yer alan bir haber, tarım ve gıda sektörü açısından oldukça önemliydi.

Susurluk İcra İflas Dairesi tarafından 17 Ocak’ta yapılan açık arttırmaya tek başına giren Matlı Holding, 6 aydır satış süreci devam eden Yörsan firmasının yeni sahibi oldu.

Peki bu gelişme, Yörsan, Matlı Holding ve sektör açısından ne anlam ifade ediyor?

Bu sorunun yanıtını vermeden önce gelin isterseniz filmi biraz geriye saralım.

Her ne kadar son 1,5 yıldır üretim faaliyeti durmuş olsa da Yörsan, 58 yıllık bir köklü şirket. Gıda sektöründe marka bilinirliliği de oldukça yüksek.

Şirketin kuruluşundan bugüne kadarki hikâyesine bakarsak, Yörsan’ın temelleri 1964 yılında Yörükler Gıda Limited Şirketi’nin kurulması ile atılıyor.

1979 yılında Balıkesir’in Susurluk ilçesinde bir mandıranın alımıyla beraber 1984’te inşa edilen süt ürünleri fabrikasının faaliyete geçmesiyle Yörsan A.Ş kuruluyor.

Yörsan, 1984-85 yıllarında pastorize süt ve kültür peynirciliğine yönelik yatırımlar yapılıyor. Türkiye’nin ilk beyaz peynir fabrikasının kurulması ile yeni bir evreye geçiyor.

Konkordato ve iflas sürecine kadar Yörsan, Türkiye süt ürünleri pazarında önemli bir paya sahipti.

Süt ve süt ürünleri kategorisinde 200’e yakın çeşidiyle rekabette çıtayı yükselten şirket, Türkiye’nin dört bir yanında güçlü satış ağı elde etmek üzere 1996’dan itibaren de agresif bir büyüme politikası izlemişti.

2013 yılında Yörsan Fabrika Müdürü Ünal Mete, verdiği bir röportajda, “Balıkesir'in Susurluk İlçesi’nde 107 bin 415 metrekare alanda günlük 1 milyon 200 bin litre süt işleme kapasitesine sahibiz. Yörsan, Türkiye süt ürünleri pazarında önemli bir paya sahip. Peynir üretiminin yüzde 20-25’ini, yoğurt üretiminin ise yüzde 10-15’ini gerçekleştiriyoruz” diyor.

Yurt içindeki pazar payının yanı sıra, yurtdışına da büyük çapta ihracat gerçekleştirmeye başlayan Yörsan, ABD, Japonya, Almanya, Singapur ve Orta Doğu’da pazarı dâhil olmak üzere yaklaşık 25 ülkeye ihracat gerçekleştiriyordu.

Yörsan’ın sektördeki konumu yurtdışındaki yatırım fonlarının da dikkatini çekti.

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve dünyanın en büyük girişim sermayelerinden Dubai merkezli Abraaj Group, Ocak 2014’te Yörsan’ın çoğunluk hissesini satın aldı.

Ancak sonraki yıllarda iflasla karşı karşıya kalan Abraaj Group, Yörsan hisselerini 2018’de ABD’li bir şirkete devretti.

Yörsan, bu süreçlerin ardından yaşadığı finansal sorunlar ve ekonomik çıkmaz sonucu konkordato ilan etmek durumunda kaldı. Zaten 2019 yılında da şirkete kayyum atandı.

10 Temmuz 2020 tarihinde ise Yörsan'ın iflas talebi Susurluk Asliye Hukuk Mahkemesi’nde kabul edildi.

Susurluk İcra İflas Dairesi'nin 2020/1 sayılı İflas Kararına istinaden 17 Ocak 2022 tarihinde satışa çıkarıldı.

17 Ocak’ta da açık arttırmaya tek başına giren Matlı Holding, 150 milyon TL bedelle Yörsan firmasının yeni sahibi oldu.

Bu arada şu ufak notu da ekleyelim.

Süt ve süt ürünleri sektörüne yatırım fikri, uzun süredir zaten Matlı Holding’in gündemindeydi ve bu sektör uzun süredir grubun radarındaydı. Hatta Grup, daha önce de TMSF'nin satışa çıkardığı Aynes'e talip olmuştu.

MATLI HOLDİNG KİMDİR?

Tarım ve gıda sektöründekiler ve bu sektörü yakından takip edenler Matlı Holding’i gayet iyi bilir ama bilmeyenler için ufak bir özet geçelim.

Şirket, Türkiye’nin deyim yerindeyse “yemcisi” olarak da niteleniyor.

Matlı Holding’in temelleri 1965’lere dayanıyor.

Matlı Gıda Grubu’nun kurucusu Ömer Matlı, soğan ticaretiyle başladığı iş hayatına 1970’li yıllarda hayvancılık ve mandıracılığı da ekliyor. Çeltik işine de giren Ömer Matlı, 1980 yılında kurduğu çeltik fabrikasıyla tüccarlıktan sanayiciliğe adım atıyor.

1986 yılında ise grubun bugün cirosunda en büyük paya sahip olan yem sektörüne giriş kararı alınıyor ve 1988’de ilk yatırım yapılarak üretime başlanıyor.

1995 yılında Ömer Matlı’nın vefatı ile şirkette bayrağı oğulları Özer ve Önder Matlı devralıyor.

2010 yılında yumurta üretimine de başlayan Matlı Holding, geçen yıl Türkiye'nin beyaz et ve yumurta sektörünün önde gelen firmalarından Keskinoğlu'nun yüzde 20'sini Tiryaki Holding ile birlikte satın alarak gündeme gelmişti.

Matlı Grubu, son dönemde gıda üretimine yönelik yatırımları ile ön plana çıksa da uzun yıllardır yem üretimi, tam yağlı soya üretimi, mısır kurutma ve hammadde ticareti alanlarında faaliyet gösteriyor.

Grubun aynı zamanda lisanslı depo yatırımı, gübre, tohum gibi girdilere yönelik yatırımları da var.

İSO-500’DE 91’İNCİ SIRADA

Matlı Grubu’nun ana şirketi Proyem A.Ş. İstanbul Sanayi Odası’nın “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasında (İSO-500), 2020 yılı verilerine göre 91’inci sırada yer alıyor.

İSO-500 listesinde ProYem’in 2020 yılı üretimden satışlar (net) rakamı 2 milyar 659 milyon TL olarak gözüküyor. Şirketin net satışları ise 2 milyar 924 milyon TL.

Matlı Holding bünyesinde yer alan 8 yem fabrikası bulunuyor. Diyarbakır 1’inci Karma Organize Sanayi Bölgesi’nde üretim ve depolama kapasitesi bakımından Türkiye’nin en büyük yatırımlarından biri olan 9’uncu yem fabrikasının ise bu yıl içinde devreye alınması planlanıyor.

YÖRSAN PLANLARI

Matlı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Özer Matlı, Yörsan’ı bünyelerine katmalarının ardından yatırıma devam edecekleri sinyalini veriyor.

Markaya 250-300 milyon liralık yatırım yapacaklarını ifade eden Özer Matlı, toplam yatırım miktarının 500 milyon lirayı bulacağından bahsediyor.

Şirketi 4-5 ay gibi kısa bir sürede yeniden ayağa kaldırma hedefleri olduğunu ifade eden Özer Matlı, “Yapacağımız yatırımlarla Yörsan'ı entegre bir süt tesisi haline getirmeyi planlıyoruz. Süt ürünlerinin yanı sıra süt tozu ve peynir altı suyu tozu tesisleri kuracağız. Yurtdışındaki mozerella gibi çeşitlerin yanı sıra kendi coğrafi işaretli peynirlerimizin de üretimini yapmayı planlıyoruz. Hedefimiz, 3 milyar TL ciro elde edecek duruma gelmek” diyor.

Matlı Holding Genel Müdürü Önder Matlı ise 150 milyon lira bedelle satın aldıkları Yörsan’da değişen ve gelişen teknoloji ışığında yatırım yaparak fabrikayı yeniden ayağa kaldıracaklarını belirtiyor.

Süt ürünlerinde bilinen bir marka haline gelen Yörsan’ın Balıkesir’de bölge hayvancılığı adına da çok önemli bir değer olduğunun altını çizen Önder Matlı, “Bu anlamda şirketin ekonomik darboğaza girmesi bölgedeki hayvancılık ekosisteminin gelişmesi anlamında da sıkıntı yaratmıştı. Yörsan, faal olduğu dönemde bin 200 kişiye doğrudan istihdam sağlıyordu. Hayvancılık ekosistemi açısından bakıldığında dolaylı yoldan yarattığı istihdam çok daha büyük” diyor.

Önder Matlı, “Önümüzdeki birkaç yıl gündemimiz yoğun... Kısa vadede sıkıntılar yaşasa da ülkenin orta ve uzun vadede parlak bir geleceği olacağına inanıyoruz. Bizim, Türkiye’nin protein devi olmak gibi bir misyonumuz vardı. Bu vizyon çerçevesinde yatırımlarımızı devam ettiriyoruz” diyor.

58 yıllık bir markanın yeniden hayata döndürülmesi ve piyasada rekabeti artıracak olması hem üretici hem de tüketici adına sevindirici bir gelişme ve kazanım...

Sektöre bir hareketlilik getireceği aşikar...

MATLI, YÖRSAN VE BLOCKCHAIN…

Tarım sektörü bir bütün olarak bakıldığında ithalata dayalı üretim modeli ve kur baskısının da etkisiyle oldukça kırılgan bir yapıda.

Hayvancılık sektöründe maliyet ve satış fiyatları arasında ciddi bir dengesizlik ve belirsizlik var.

Sektör, önünü göremiyor.

Böyle bir ortamda Matlı Grubu ve Yörsan’ı hikâyesini avantajlı kılan nokta ise Grubun tarımsal girdilerden başlayarak nihai tüketiciye ulaşana kadar tedarik zincirinin neredeyse her halkasında söz sahibi olması.

Daha net ifadeyle, tarımsal gıda tedarik zincirinde blockchain uygulamasına uygun bir yapıda konumlanması.

Bu da mevcut konjonktürde riskleri minimize ederek, öngörülebilirliği artırıyor.

Şirkete, daha şeffaf, izlenebilir, denetlenebilir ve kontrollü bir süreç yönetim avantajı sağlıyor.

Son bir not…

Yapılan açıklamalar ve ortaya konan vizyona bakılırsa, Matlı Holding’in yeni yatırımlara açık olduğu ve potansiyel gördüğü alanlarda fırsat kolladığı aşikâr.

Grup, önümüzdeki dönemlerde kırmızı et sektöründe yeni yatırımlarla karşımıza çıkarsa da şaşırmayalım.

İrfan Donat

Bloomberg HT Tarım Editörü

idonat@bloomberght.com